به گزارش خبر۲۴، در حالی که بسیاری از مردم سوریه از سقوط حکومت بشار اسد خوشحال به نظر می‌رسند، اما آینده این کشور و مردمش نگرانی‌های زیادی را به همراه دارد. آنها به یاد انقلابیون تونس، مصر و لیبی هستند. در لیبی، وقتی خبر سقوط و کشته شدن قذافی پخش شد، انقلابیون و مردم آن کشور در شادی غرق بودند، اما پس از ۱۳ سال، هیچ‌یک از اهداف آنها محقق نشد و در چرخه‌ای از خشونت گرفتار شدند. این تجربه، درس عبرتی برای همه انقلابیون پس از آنچه «بهار عربی» نامیده می‌شود، بوده است. در سوریه نیز، اگرچه در رسانه‌ها قدرت در دست تحریرالشام و رهبر آن محمد جولانی به نظر می‌رسد، اما واقعیت‌های میدانی نشان می‌دهد که حداقل یک یا دو رقیب دیگر نیز در صحنه حضور دارند. کنار زدن این رقبای قدرتمند به سادگی امکان‌پذیر نیست و می‌تواند سوریه را به دورانی از خشونت و حتی تجزیه بکشاند. توافق سلفی‌ها با کردها و سایر اقلیت‌ها برای تشکیل یک دولت فراگیر، به نظر دشوار می‌رسد. در این گزارش، به بررسی سه سناریوی مختلف برای «سوریهٔ پسا اسد» پرداخته شده است.
یک لیبی دیگر
یکی از سناریوهای محتمل برای سوریه پس از اسد، تکرار سرنوشتی مشابه با لیبی پس از قذافی است. تشکیل یک دولت انتقالی، یادآور «شورای ملی انتقالی» است که مخالفان قذافی در سال ۲۰۱۱ ایجاد کردند تا انقلاب خود را هدایت کنند.
اکنون با سقوط دولت اسد و خطر ایجاد خلأ قدرت، سوریه در یک مرحله حساس قرار دارد؛ کشوری که از نظر جغرافیایی و اجتماعی به حداقل سه جناح با ایدئولوژی‌های متفاوت تقسیم شده است. کشوری که زمانی نماد تنوع فرهنگی و تاریخی بود، اکنون با زخم عمیقی مواجه است که می‌تواند آن را درگیر بی‌ثباتی طولانی‌مدت کند.
نگرانی‌ها از وجود حداقل سه‌ضلعی قدرت در این کشور افزایش یافته است:
۱- نیروهای معارض مسلح سوری به رهبری هیئت‌تحریرالشام
۲- نیروهای کردی در شمال شرق
۳- نیروهای علوی و وفاداران به اسد
تجزیه رسمی به سه کشور
احتمال دیگر برای سوریه پس از اسد، تجزیه رسمی این کشور به سه کشور مجزا است. این سناریو با توجه به وضعیت ژئوپلیتیکی منطقه، احتمال کمتری دارد و تحقق آن به زودی ممکن نیست.
اگرچه در داخل کشور، احتمال تجزیه چندان قوی به نظر نمی‌رسد، اما نباید از طرح‌های قدرت‌های بزرگ برای منطقه غافل شد. طرح «خاورمیانه جدید» غرب و چشم‌انداز اسرائیل از «خاورمیانه بزرگ» با هدف تجزیه کشورها، نگرانی‌هایی را درباره تجزیه سوریه و کل منطقه به وجود آورده است.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم‌صهیونیستی، بارها به ایده بازسازی خاورمیانه برای تضمین امنیت اسرائیل از طریق تضعیف کشورهای منطقه‌ای مانند سوریه، عراق و ایران اشاره کرده است. این چشم‌انداز می‌تواند با تلاش‌ها برای تقسیم سوریه به کشورهای مختلف هم‌راستا باشد.
در این راستا، سناریوی تجزیه سوریه به سه کشور مجزا به شرح زیر قابل دسته‌بندی است:
۱- دولت کُردی
۲- دولت سنی اسلامگرا
۳- کشور مسیحیان و علوی‌ها
تشکیل دولت اخوانی-ترکی
سومین سناریوی محتمل برای سوریه پس از اسد، تشکیل دولت اسلامگرای اخوانی تحت حمایت ترکیه است. ترکیه در سال‌های اخیر نقش مهمی در تأمین تسلیحات و حمایت لجستیکی از گروه‌های شورشی سنی سلفی در سوریه ایفا کرده است.
با توجه به روابط نزدیک بین دولت ترکیه و اخوان‌المسلمین، احتمال دارد سوریه شاهد شکل‌گیری دولتی باشد که با منافع و ایدئولوژی‌های ترکیه همسو باشد و اخوان‌المسلمین در رأس آن قرار گیرند.
در چنین سناریویی، سوریه ممکن است دوباره به دورانی از خشونت‌های مذهبی بازگردد که مشابه فجایع جنگ داخلی باشد. بازگشت این خشونت‌ها می‌تواند جنگ داخلی دیگری را به وجود آورد، این‌بار بین اسلامگرایان سنی و اقلیت‌هایی که آنها را سرکوب می‌کنند.
این وضعیت نه‌تنها بی‌ثباتی بیشتری برای سوریه به همراه خواهد داشت، بلکه تهدیدی برای صلح منطقه‌ای خواهد بود، زیرا کشورهای همسایه با جمعیت‌های اقلیتی مانند لبنان، عراق و ترکیه نیز درگیر این درگیری خواهند شد.
انتهای پیام/
