به گزارش خبر۲۴، بعد از اقدام دفاعی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران علیه اهداف نظامی رژیم صهیونیستی که خسارت‌های بزرگی برای این رژیم در پی داشت، گمانه‌زنی‌هایی در رسانه‌های عرب زبان نیز در میان است از اینکه آیا صهیونیست‌ها به ایران پاسخ نظامی خواهند داد یا نه و در صورت پاسخ احتمالی، چگونه است و واکنش ایران چه خواهد بود. رسانه‌های عرب زبان نیز نظیر رسانه‌های غربی درباره هرگونه ماجراجویی احتمالی رژیم صهیونیستی علیه تاسیسات نفتی ایران و پیامدهای آن برای اقتصاد بین‌الملل و بازار جهانی انرژی هشداردادند. از جمله سناریوهای مطرح در سطح محافل سیاسی و رسانه‌ای احتمال تجاوز نظامی رژیم صهیونیستی علیه تأسیسات نفتی ایران است و مسدودشدن تنگه هرمز نیز از جمله گزینه‌های مطرح در خصوص پاسخ ایران به هر تجاوز احتمالی رژیم اشغالگر و حمایت آمریکا یا کشورهایی در منطقه از این تجاوز است.تهدید به بستن تنگه هرمز مسبوق به سابقه و مختص شرایط حاد است. منطقه تنگه هرمز جزء آب‌های سرزمینی ایران و عمان است و هیچ منطقه دریای آزاد در آن وجود ندارد. از لحاظ حقوقی، ایران قادر و مجاز است مانع عبور کشتی‌های دیگر کشورها از تنگه هرمز شود.جمهوری اسلامی ایران، همواره بر اساس رژیم حقوقی «عبور بی‌ضرر»، رفتار و سلطه قانونی خود را اعمال و تثبیت کرده است. مثل برخورد ایران با ورود غیرمجاز یک کشتی تجاری آمریکایی در سال ۹۴، برخورد با تجاوز نیروهای دریایی آمریکا در سال ۹۴ و دستگیری آنها، دستگیری ۵ ملوان انگلیسی در سال ۸۸ که به‌صورت غیرقانونی وارد آب‌های خلیج‌فارس شده بودند.
العربی الجدید در یادداشتی با عنوان «سناریوها و انتظارات احتمالی برای بازارهای کالایی به‌ویژه مشتقات نفتی در صورت حمله اسرائیل به ایران» چه خواهد بود، آورده است، یکی از فرماندهان سپاه پاسداران ایران تهدید کرده که در صورت حمله تل‌آویو به بخش حیاتی نفت در ایران، زیرساخت‌های اسرائیل از جمله پالایشگاه‌های نفت را هدف قرار خواهد داد. در این یادداشت آمده که سپاه پاسداران تأکید کرده در صورت حمله تل‌آویو به ایران، پالایشگاه‌ها و میادین گازی اسرائیل را هدف قرار خواهد داد، زیرا علی فدوی جانشین فرمانده کل سپاه پاسداران ایران هم گفته: اگر رژیم اشغالگر اشتباهی کند، همه منابع انرژی، نیروگاه‌ها و همه پالایشگاه‌ها و میادین گازی آن را هدف قرار می‌دهیم.العربی الجدید افزود، محسن پاک‌نژاد وزیر نفت ایران نیز به‌تازگی در بازدید از سایت‌های مهم نفتی از جمله عسلویه، پایتخت انرژی کشور و جزیره خارک، گام‌های سریعی برای اطمینان‌بخشی به بازارهای انرژی، کشورهای خریدار و کارگران این بخش حیاتی برداشت.
این وبگاه قطری با تاکید بر اینکه حمله اسرائیل به نفت ایران، اگر با بسته‌شدن تنگه هرمز، گلوگاه اصلی عبور نفت جهان، تأثیرات عمده‌ای بر بازارهای انرژی جهان خواهد داشت، افزود: حدود ۴۰ درصد از عرضه و تجارت نفت و گاز جهان از منطقه خلیج‌فارس که سرشار از منابع انرژی است و از طریق تنگه هرمز مهم‌ترین شریان نفتی در جهان، انجام می‌شود بنابراین ممکن است بازارها به دلیل بسته‌شدن بنادر کشتیرانی و صادراتی منطقه خلیج‌فارس وحشت‌زده شوند و از اینجا هم انتظار جهش ناگهانی قیمت نفت و همچنین موج تورم ایجاد شود .العربی الجدید ادامه داد: با وجود این ملاحظات، حمله اسرائیل به نفت ایران ممکن است محدود و غیر گسترده باشد، زیرا دولت آمریکا در حال حاضر تمایلی به افزایش قیمت نفت و مشتقات سوخت ندارد، زیرا به نفع کامالا هریس نامزد انتخابات آمریکا که در رقابتی شدید با دونالد ترامپ به سر می‌برد نخواهد بود، از همین روست که جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا هم از اسرائیل خواسته به تأسیسات نفتی ایران حمله نکند.العربی الجدید افزود: جهان برای ورود به موج تورمی مشابه آنچه در آغاز سال ۲۰۲۲ و پس از جنگ در اوکراین رخ داد و بازارها را به موج بی‌سابقه‌ای از قیمت‌ها کشاند،آمادگی ندارد؛ افزون بر اینکه اگر اسرائیل دست به چنین اقدامی بزند، به دنبال آن ایران و حزب‌الله به تأسیسات گازی اسرائیل واقع در شرق مدیترانه حمله خواهند کرد که برای اقتصاد اسرائیل بسیار مهم است آن هم در شرایطی که درآمدهای ارزی حاصل از فعالیت‌های دیگر اسرائیل، از جمله صادرات تسلیحات، بخش فناوری و سرمایه‌گذاری مستقیم، در سایه تداوم جنگ سقوط کرده است.
وبگاه خبری الجزیره نیز امروز در یادداشتی با عنوان «هدف قراردادن نفت ایران توسط اسرائیل، یک بحران اقتصادی جهانی را به دنبال خواهد داشت» آورده است، اگر اسرائیل بخواهد تأسیسات اقتصادی ایران، به ویژه تأسیسات نفت و گازی آن را هدف بگیرد، سه پاسخ از سوی ایران محتمل است؛ نخست اینکه ایران هم تأسیسات نفتی اسرائیل را هدف بگیرد که بارزترین آن پالایشگاه حیفا در شمال و پالایشگاه اشدود در مرکز سرزمین‌های اشغالی است همچنین تأسیسات گازی اسرائیل نظیر میادین تامار، لویاتان و کاریش در تیررس حملات ایران قرار می‌گیرد که ضربه قوی به اسرائیل و اقتصاد آن وارد خواهد کرد که همین اکنون در نتیجه جنگ غزه و لبنان تحت‌فشار سنگینی قرار دارد.الجزیره افزود اگر هر حمله به توقف صادرات نفت ایران منجر شود ایران تأسیسات نفتی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس را هدف می‌گیرد.ایران ممکن است قصد داشته باشد تنگه هرمز را در ورودی خلیج که بیشتر تولیدات کشورهای حاشیه خلیج‌فارس از آن می‌گذرد، ببندد. در سال ۲۰۲۲ روزانه به طور متوسط ۲۱ میلیون بشکه نفت خام از تنگه هرمز عبور می‌کند که در صورت بسته‌شدن آن نه‌تنها کشورهای منطقه بلکه کل جهان با بحران بزرگی مواجه خواهد شد و قیمت نفت به بیش از ۱۵۰ دلار در هر بشکه جهش خواهد کرد.
الجزیره آورده است گزینه‌های جایگزین تنگه هرمز برای انتقال نفت(خطوط لوله عربستان و امارات) تنها تا حدودی به جلوگیری از عواقب بسته‌شدن تنگه هرمز کمک می‌کند، زیرا ظرفیت آن برای جذب مقادیر نفت صادراتی محدود است و احتمال ورود گروه حوثی یمن به خط بحران ممکن است آنها را مجبور به بستن باب المندب در ورودی دریای سرخ کند. این امر ورود نفت خلیج‌فارس به آسیا را تقریباً غیرممکن می‌کند.این اقدامات مستقیماً به اسرائیل آسیب نمی‌رساند، بلکه با افزایش سرسام‌آور قیمت انرژی به آمریکا و کشورهای غربی آسیب می‌رساند.
رویترز: تاسیسات نفتی اعراب خلیج فارس در تیررس متحدان ایران
الجزیره در ادامه به خبر دو روز پیش رویترز اشاره کرد که سه منبع خلیج‌فارس به خبرگزاری رویترز گفته‌اند که کشورهای حاشیه خلیج‌فارس در حال فشار بر واشنگتن هستند تا اسرائیل را از حمله به سایت‌های نفتی ایران منع کند، چرا که آنها نگران هستند که در صورت تشدید درگیری، تأسیسات نفتی‌شان زیر آتش نیروهای متحد تهران قرار بگیرند. به گفته این سه منبع نزدیک به محافل دولتی، کشورهای حوزه خلیج‌فارس از جمله عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر به‌عنوان بخشی از تلاش‌های خود برای جلوگیری از گرفتار شدن در تبادل آتش متقابل، از پرواز اسرائیل بر فراز حریم هوایی خود برای هرگونه حمله به ایران خودداری کرده و این را به اطلاع واشنگتن رسانده‌اند. رویترز به نقل از سه منبع نزدیک به ادارات دولتی نوشت: «کشورهای خلیج‌فارس از جمله عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر نیز به‌عنوان بخشی از تلاش‌های اسرائیل برای جلوگیری از حمله به ایران، اجازه پرواز بر فراز حریم هوایی آنها را نمی‌دهند. گرفتار آتش متقابل شدند و آنها این را به واشنگتن رسانده‌اند.»یک مقام و دیپلمات ارشد ایرانی به رویترز گفت: «تهران چند روز پیش در جریان نشست‌هایی در عربستان هشدار داد که درصورتی‌که اسرائیل هر گونه کمکی از سوی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس برای حمله به ایران دریافت کند، تهران، نمی‌تواند امنیت تأسیسات نفتی در خلیج‌فارس را تضمین کند».
علی شهابی، تحلیلگر سعودی نزدیک به دربار سلطنتی عربستان سعودی هم به رویترز گفته است: ایرانی‌ها اعلام کردند: اگر کشورهای حاشیه خلیج فارس حریم هوایی خود را به روی اسرائیل باز کنند، این یک اقدام جنگی خصمانه خواهد بود.این دیپلمات افزود: تهران پیام روشنی به ریاض داد مبنی بر اینکه متحدانش در کشورهایی مانند عراق یا یمن ممکن است در صورت وجود هرگونه حمایت منطقه‌ای از اسرائیل علیه ایران پاسخ دهند.
روزنامه الشرق الاوسط نزدیک به عربستان هم به نقل از کارشناسان آورده است، حمله اسرائیل به تاسیسات نفتی ایران در پاسخ به حمله موشکی تهران علیه ایران می تواند منجر به افزایش بیشتر قیمت نفت شود و دردسری برای مبارزات انتخاباتی نامزد دموکرات برای انتخابات ریاست جمهوری آمریکا کامالا هریس ایجاد کند،افزون بر اینکه بر مسیر دریانوردی در تنگه هرمز تاثیر خواهد گذاشت.الشرق الاوسط همچنین در گزارشی با عنوان « ۱۴.۵ تریلیون دلار زیان مورد انتظار برای اقتصاد جهانی به دلیل درگیری‌های ژئوپلیتیک» آورده است: شرکت خدمات مالی لویدز لندن اعلام کرده که اقتصاد جهانی ممکن است در طول پنج سال با زیان ۱۴.۵ تریلیون دلاری به دلیل یک درگیری ژئوپلیتیکی که به زنجیره‌های تأمین و بازار بیمه آسیب می‌رساند، مواجه شود و بر لویدز لندن گفته از آنجاکه بیش از ۸۰ درصد از صادرات و واردات جهان (حدود ۱۱ میلیارد تن کالا)، در دریا است، بسته‌شدن مسیرهای تجاری بزرگ به دلیل یک جنگ، یکی از بزرگ‌ترین تهدیدها برای منابع موردنیاز برای هر اقتصاد تاب‌آور به شمار می‌رود. الشرق الاوسط افزود در شرایطی که حمله گروه الحوثی به کشتی‌های تجاری مرتبط با اسرائیل در دریای سرخ بر تجارت جهانی تأثیر گذاشته بسیاری از شرکت‌های کشتیرانی از دریانوردی در دریای سرخ اجتناب کرده‌اند بنابراین هر گونه تشدید تنش بین ایران و اسرائیل می‌تواند به عملی‌شدن تهدید ایران در مسدودشدن تنگه هرمز منجر شود که بخش بزرگی از تجارت جهانی از آن عبور می‌کند.
احمد موسی یک کارشناس مسائل منطقه و فعال رسانه‌ای از کشور مصر در جریان ارائه برنامه «به مسئولیت من» که از شبکه ماهواره‌ای «صدی البلد» پخش می‌شود، گفت: حمله اسرائیل به ایران به معنای گسترش دایره جنگ و رفتن به سمت یک سناریوی بسیار دشوار است.وی با اشاره به اینکه ایران دو هفته پیش تهدید کرد در صورت حمله اسرائیل به خاک این کشور، تنگه هرمز را خواهد بست، هشدار داد که بسته‌شدن این تنگه یک فاجعه جهانی خواهد بود.این کارشناس با بیان اینکه از طریق تنگه هرمز نفت عربستان، امارات، عراق و کویت به سراسر جهان صادر می‌شود، تأکید کرد: باتوجه‌به ادامه بحران در دریای سرخ، بسته‌شدن تنگه هرمز عواقب زیادی خواهد داشت.
تنها ۳.۵ میلیون بشکه از ۱۵ میلیون بشکه می‌تواند تنگه هرمز را دور بزند
وبگاه الاخبار المسائی مصر نیز آورده است، تشدید وقایع در خاورمیانه می‌تواند تهدیدی برای ایجاد هرج‌ومرج ترافیکی در تنگه هرمز باشد که ۲۱ درصد از مصرف روزانه نفت جهان از آن عبور می‌کند. در صورت بروز اختلال در عرضه، اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده تخمین می‌زند که تنها حدود ۳.۵ میلیون بشکه نفت و گاز ممکن است برای دور زدن تنگه هرمز در دسترس باشد.به نوشته این رسانه، برخی از تحلیلگران معتقدند در صورت بسته‌شدن کامل خلیج هرمز، قیمت نفت ممکن است به بیش از ۳۰۰ دلار در هر بشکه برسد.تسوتانا پاراسکوا، یک کارشناس حوزه نفت و نویسنده نیز در تحلیلی که در نشریه اویل پرایس، نشریه تخصصی بازار نفت جهان منتشر شد، تأکید کرد که صحبت‌ها در مورد احتمال اختلال در تردد در تنگه هرمز، حیاتی‌ترین مسیر دریایی برای حمل‌ونقل نفت در جهان، زیاد است، درحالی‌که بازارها و تجار در انتظار گام بعدی در رویارویی بین اسرائیل و ایران هستند.اظهارات این نویسنده در رسانه‌های عربی بازتاب داشته است،به عقیده وی تحلیلگران می‌گویند تلاش ایران برای محاصره تنگه باریک بین عمان و ایران که خلیج‌فارس را به خلیج عمان و دریای عرب متصل می‌کند، می‌تواند به‌راحتی منجر به افزایش قیمت نفت به بیش از ۱۰۰ دلار در هر بشکه و رسیدن به بالاترین سطح خود شود.
نفت ۳۵۰ دلاری دور از دسترس نیست
نشریه اویل پرس به نقل از این نویسنده تصریح کرد: تنگه هرمز که روزانه حدود ۲۱ میلیون بشکه نفت از آن عبور می‌کند، به‌درستی به‌عنوان مهم‌ترین نقطه ترانزیت نفت در جهان توصیف می‌شود، زیرا این تنگه اصلی‌ترین مسیر صادرات نفت از خاورمیانه به آسیا و شریان اصلی صادرات همه تولیدکنندگان بزرگ منطقه از جمله خود ایران است.باوجوداینکه عربستان سعودی و امارات متحده عربی خطوط لوله‌ای دارند که می‌تواند تنگه هرمز را دور بزند، ایران همچنین یک خط لوله جدید و پایانه صادراتی در خلیج عمان در جولای ۲۰۲۱ افتتاح کرده که ظرفیت آن ۳۰۰ هزار بشکه در روز است . البته، در صورت اختلال در عرضه، اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده تخمین می‌زند که حدود ۳.۵ میلیون بشکه در روز از انرژی (نفت و گاز) می‌تواند از این خطوط لوله منتقل شود و تنگه هرمز را دور بزند، اما این برای جبران یک روز محاصره احتمالی تنگه هم کافی نیست.بیارن شیلدراپ، تحلیلگر ارشد کالا در بانک سوئد SEB، هفته گذشته در یادداشتی در اویل پرس نوشت: «قاعده در بازارهای کالا این است که اگر عرضه به‌شدت محدود شود، قیمت اغلب به ۵ تا ۱۰ برابر سطح عادی آن افزایش می‌یابد. این تحلیلگر افزود: بنابراین، اگر اوضاع بدتر شود و تنگه هرمز برای یک ماه یا بیشتر بسته شود، قیمت نفت برنت احتمالاً به ۳۵۰ دلار در هر بشکه افزایش می‌یابد، اقتصاد جهانی فرومی‌پاشد و قیمت نفت پس از آن شاید برای مدتی به زیر ۲۰۰ دلار در هر بشکه برسد. به گفته این تحلیلگر، اما باتوجه‌به شرایطی که قیمت نفت در حال حاضر به آن رسیده است، به نظر نمی‌رسد که بازار اصلاً احتمال وقوع چنین تحولی را داشته باشد
مقاله اویل پرس همچنین به آنچه وارن پترسون، رئیس استراتژی کالا در بانک ING در ۴ اکتبر نوشت، اشاره کرد که گفته است:«چنین اختلالی برایبالابردنن قیمت نفت به بالاترین حد خود کافی است و از رکورد ۱۵۰ دلار در هر بشکه در سال ۲۰۰۸ فراترخواهد رفت. این مقاله تأکید می‌کند که هرگونه اختلال عمده در جریان نفت از طریق تنگه هرمز، ۱۴ میلیون بشکه در روز از عرضه نفت از سوی تولیدکنندگان در خاورمیانه و ظرفیت ذخیره بزرگ عربستان سعودی و امارات متحده عربی را به خطرمی‌اندازد. اما در حال حاضر، تقریباً همه تحلیلگران تردید دارند که تشدید تنش در خاورمیانه به‌اندازه کافی جدی باشد که به بسته‌شدن تنگه هرمز منجر شود.این مقاله سؤالاتی را از سوی تحلیلگران کارگزاری نفت BMV مطرح کرد: «آیا ایالات متحده واقعاً به اسرائیل اجازه خواهد داد تا تأسیسات نفتی در مرزهای دشمن خود را در طول سال انتخابات منفجر کند آیا ایران واقعاً تنگه هرمز رامی‌بنددد ونه‌تنهاا صادرات همسایگان خود بلکه تنها منبع درآمدبین‌المللیی قابل‌توجه خود را نیز قطع می‌کند؟»
در گزارش اسکای نیوز نیز آمده است عربستان سعودی بیشتر نفت خود را از طریق تنگه هرمز صادر می‌کند، اگرچه می‌تواند با استفاده از یک خط لوله ۷۴۶ مایلی از طریق خاک خود به پایانه‌ای در دریای سرخ جریان صادرات نفت را به آنجا تغییر دهد امارات متحده عربی همچنین می‌تواند با ارسال ۱.۵ میلیون بشکه در روز از طریق خط لوله از میادین نفتی خود به بندر الفجیره در خلیج عمان، این تنگه را تا حدی دور بزند. در مورد عراق نیز بخشی از نفت عراق از طریق دریا از بندر جیهان ترکیه حمل می‌شود، اما ۸۵ درصد نفت عراق از این تنگه عبور می‌کند، درحالی‌که کویت، قطر و بحرین چاره‌ای جز انتقال نفت خود از طریق تنگه هرمز ندارند.آلفرد ریاچی، عضو مجمع جهانی اقتصاد در گفت‌وگو با وبگاه اقتصادی اسکای نیوز عربی گفت: در سراسر جهان حدود ۲۰۰ کانال یا تنگه وجود دارد، تنها تعداد کمی از آنها «نقاط فشار» نامیده می‌شوند. تنگه هرمز یکی از مهم‌ترین نقاط فشار و تنگنای حیاتی در جهان است و اهمیت راهبُردی آن از این واقعیت ناشی می‌شود که بسته‌شدن آن می‌تواند ترافیک دریایی حامل میلیون‌ها تن نفت را در روز متوقف کند. وی افزود: تشدید تنش‌های در حال ظهور بین اسرائیل و ایران و احتمال پاسخ اسرائیل با بمباران تأسیسات نفتی تهران، ممکن است با تشدید اوضاع در آنجا بار دیگر ایران را به سمت استفاده از نفوذ خود در تنگه هرمز سوق دهد.به گفته ریاچی، برخی کارشناسان بر این باورند که اگر اسرائیل یک حمله هوایی بزرگ علیه ایران انجام دهد، ممکن است ایران از زیردریایی‌های خود برای کارگذاشتن بمب‌های هوشمند در تنگه برای هدف قراردادن نفت‌کش‌های مرتبط با اسرائیل متوسل شود.
عضو مجمع جهانی اقتصاد همچنین به اسکای نیوز تأکید کرد: چنین رویارویی ممکن است منجر به مداخله آمریکا برای مهار اوضاع وخیم در آنجا و جلوگیری از کشاندن اقتصاد جهانی به سمت هرج و مرج شود، اما به‌هرحال افزایش خطرات در تنگه هرمز، حق بیمه ریسک را دوبرابر خواهد کرد به‌خصوص که همین حالا هزینه‌های نفتکش‌ها پس از اتفاقاتی که در تنگه باب المندب رخ‌داده، افزایش یافته است.ریاچی با تاکید بر تاثیر هر گونه افزایش قیمت نفت با بی ثباتی بیشتر در منطقه بر انتخابات آمریکا و شانس پیروزی حزب دموکرات گفت: آمریکا مانع چنین سناریوی فاجعه باری خواهد شد.وی افزود: با توجه به اینکه محاصره تنگه هرمز حدود ۱۵.۵ میلیون بشکه در روز نفت خام و میعانات گازی را از بازار خارج می‌کند، این امر ناگزیر به زلزله بی سابقه‌ای در بازارهای نفت منجر می‌شود و قیمت هر بشکه را به سطوحی فراتر از ۱۵۰ دلار خواهد رساند.این تحلیلگر با اشاره به اینکه اهمیت تنگه هرمز به مراتب بیشتر از باب المندب است، گفت: بسته شدن تنگه هرمز فاجعه‌ای را برای اقتصاد جهانی به همراه خواهد داشت، زیرا در خصوص تنگه باب المندب می توان با متحمل شدن هزینه‌های مالی اضافی و در نظر گرفتن مسیر طولانی تر کشتیرانی، بر آنچه آنجا اتفاق افتاده است، فائق آمد؛ اما در خصوص تنگه هرمز اگر چه عربستان سعودی و امارات متحده عربی می توانند مسیر انتقال نفت را به خارج از خلیج فارس دور بزنند، اما حتی این نیز به اندازه کافی کارآمد نیست.
منبع:
فارس
