به گزارش خبر۲۴، در شرایطی که توجه به فرهنگ و هنر در جامعه کمرنگ شده، صنعت دخانیات با بهره‌گیری از روش‌های خلاقانه و فریبنده، در حال تسخیر ذهن و رفتار جوانان ایرانی است. ابزارهایی مانند ویپ‌های رنگارنگ، کیسه‌های نیکوتین مخفی، و تبلیغات زیرپوستی در پلتفرم‌های دیجیتال و سریال‌های محبوب، این صنعت را به تهدیدی جدی برای سلامت آینده کشور تبدیل کرده است.
افزایش تولید و مصرف دخانیات
صنعت دخانیات در ایران طی سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته است. تعداد واحدهای تولیدی این صنعت به بیش از سه برابر افزایش یافته و سالانه حدود ۷۰ میلیارد نخ سیگار در کشور تولید و مصرف می‌شود. این حجم عظیم تولید، همراه با استراتژی‌های تبلیغاتی پیچیده، نشان‌دهنده برنامه‌ریزی دقیق برای جذب مخاطبان جدید، به‌ویژه نوجوانان و جوانان است. تبلیغات در فضاهای مجازی، محیط‌های عمومی، و حتی آثار نمایشی، مصرف دخانیات را به بخشی از فرهنگ روزمره تبدیل کرده و آموزش‌های پیشگیرانه را بی‌اثر می‌کند.
روش‌های نوین جذب جوانان
صنعت دخانیات با معرفی محصولاتی مانند سیگارهای الکترونیکی و کیسه‌های نیکوتین، راه‌های جدیدی برای جلب توجه نسل جوان یافته است. کیسه‌های نیکوتین، که به‌صورت مخفیانه مصرف می‌شوند، به دلیل سهولت استفاده و عدم جلب توجه، در میان گروه‌های جوان، به‌ویژه زنان، محبوب شده‌اند. شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام و تیک‌تاک مملو از محتواهایی هستند که این محصولات را با ظاهری شیک و مدرن تبلیغ می‌کنند. این محصولات، برخلاف ادعاها، حاوی مواد شیمیایی خطرناک مانند نیکوتین غلیظ و ترکیبات سرطان‌زا هستند که سلامت جسمی و روانی مصرف‌کنندگان را تهدید می‌کنند.
نقش رسانه‌ها در ترویج مصرف
رسانه‌ها و پلتفرم‌های نمایشی به ابزاری کلیدی برای عادی‌سازی مصرف دخانیات تبدیل شده‌اند. حضور سیگار در سریال‌های پرطرفدار، به‌ویژه در نقش‌آفرینی شخصیت‌های محبوب، تصویری جذاب از مصرف دخانیات ارائه می‌دهد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که نمایش صحنه‌های مرتبط با دخانیات در تولیدات سینمایی و سریال‌های خانگی به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافته است. در فضای مجازی نیز، محتواهای تبلیغاتی با بازدیدهای چندمیلیاردی، ذهنیت نسل جوان را تحت تأثیر قرار می‌دهند. این تبلیغات، بدون نظارت کافی، به ابزاری برای گسترش فرهنگ مصرف تبدیل شده‌اند.
چالش‌های سیاست‌گذاری
ایران در زمینه کنترل مصرف دخانیات با موانع جدی مواجه است. مالیات پایین بر محصولات دخانی، کمبود خدمات ترک اعتیاد، و نبود کمپین‌های مؤثر عمومی، از مهم‌ترین نقاط ضعف هستند. در حالی که افزایش قیمت می‌تواند مصرف را کاهش دهد، ساختار مالیاتی کنونی در برابر تورم ناکارآمد است. این وضعیت، ضرورت بازنگری در سیاست‌های مالیاتی و تقویت زیرساخت‌های نظارتی را برجسته می‌کند.
گام‌های اصلاحی در راه است؟
اخیراً مجموعه‌ای از سیاست‌های جدید برای مقابله با نفوذ صنعت دخانیات پیشنهاد شده است. این سیاست‌ها شامل نظارت بر محتوای رسانه‌ای، محدود کردن تبلیغات مستقیم و غیرمستقیم، و تنظیم نمایش دخانیات در آثار نمایشی هستند. مراحل اولیه تصویب این سیاست‌ها انجام شده و انتظار می‌رود در سال آینده اجرایی شوند. موفقیت این اقدامات به جدیت در اجرا و هماهنگی نهادهای مسئول بستگی دارد.
تسلط برندهای خارجی بر بازار
بخش عمده بازار دخانیات ایران در اختیار برندهای خارجی است که از طریق شرکت‌های واسطه فعالیت می‌کنند. این برندها با تبلیغات دیجیتال و فروش غیرقانونی در پلتفرم‌های آنلاین و حتی فروشگاه‌های محلی، بازار را تحت کنترل دارند. نبود نظارت مؤثر، این فعالیت‌ها را تسهیل کرده و قانون‌گریزی را گسترش داده است.
خطرات پنهان محصولات جدید
سیگارهای الکترونیکی و کیسه‌های نیکوتین، برخلاف تبلیغات، بی‌خطر نیستند. این محصولات حاوی موادی هستند که به ریه‌ها، قلب، و سیستم عصبی آسیب می‌رسانند. عارضه‌ای مانند «ریه پاپ کُرنی» نمونه‌ای از آسیب‌های غیرقابل بازگشت ناشی از مصرف این محصولات است. فقدان شفافیت در اعلام ترکیبات این محصولات، خطرات را دوچندان کرده است.
جمع‌بندی
صنعت دخانیات با استفاده از فناوری، رسانه، و تبلیغات زیرکانه، در حال به‌دام‌انداختن نسل جوان ایران است. محصولات جدید مانند ویپ و کیسه‌های نیکوتین، همراه با نفوذ در رسانه‌ها، سلامت جامعه را به خطر انداخته‌اند. بدون اقدام فوری و هماهنگ، این تهدید گسترش خواهد یافت. اصلاح سیاست‌های مالیاتی، نظارت بر رسانه‌ها، و تقویت آگاهی عمومی، کلید مقابله با این بحران است.
