گزارش اختصاصی خبر ۲۴؛ سعید همتی،
جمعه شب گذشته دیوان بین‌المللی دادگستری بار دیگر با صدور رای خود، اشغالگری رژیم صهیونیستی در فلسطین را غیرقانونی اعلام کرد و هرگونه تغییر بافت از سال ۱۹۶۷ در فلسطین از جمله قدس شرقی را نامشروع دانست. این نخستین باری نیست که دیوان بین المللی دادگستری رژیم صهوینیستی را نقره داغ می کند کمااینکه طی سالهای گذشته و از جمله رای مشورتی موسوم به دیوار حائل نیز اقدامات و رویکرد این رژیم را به شدت مورد حمله و انتقاد قرار داده بود.
دیوان بین‌المللی دادگستری ۳۰ مهرماه در رای مشورتی تازه‌ای که از آن به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اسناد حقوقی سالهای اخیر یاد می‌شود، اسرائیل را به نقض تعهدات بین‌المللی در قبال مردم فلسطین متهم و تاکید کرد که هیچ توجیه امنیتی نمی‌تواند محاصره غزه، تعطیلی آنروا وممانعت از امدادرسانی انسانی را مشروع جلوه دهد.
در رأی صادره اسرائیل به نقض تعهدات بین‌المللی در قبال مردم فلسطین متهم و هشدار داده شده است که قدرت اشغالگر نباید با محدود کردن حضور و فعالیت سازمان ملل متحد، سایر سازمان‌های بین‌المللی یا دولت‌های ثالث، شرایطی ایجاد کند که بقای مردم به خطر افتد یا آنان ناگزیر از ترک سرزمین خود شوند.
هر بار که دیوان با آرای مستند خود اقدامات رژیم را زیر سوال می برد، آرایش با حمایت گسترده کشورهای مستقل و افکار عمومی جهان روبرو می شود، دقیقاً این بار هم جامعه جهانی به صورت گسترده از رای اخیر دیوان بین المللی دادگستری حمایت نموده است.
دیوان بین‌المللی دادگستری که رکن قضائی سازمان ملل متحد است بار دیگر با صدور یک رأی، رژیم صهیونیستی را رژیمی اشغالگر خواند و خواستار پایان فوری شهرک‌سازی در اراضی اشغالی شد. در این نوشتار، ضمن اشاره مختصر به این حکم دیوان، پیامدهای آن بررسی می‌شود.
مفاهیم و مبانی حکم دیوان
دیوان بین‌المللی دادگستری با صدور رأی مشورتی خود بار دیگر اشغالگری رژیم صهیونیستی در فلسطین را غیرقانونی اعلام کرد و و تاکید می کند هیچ‌گونه تغییر بافتی را که رژیم صهیونیستی از سال ۱۹۶۷ در فلسطین از جمله قدس شرقی ایجاد کرده، به رسمیت نمی‌شناسد و همه کشورها باید با سازمان ملل برای کمک به ملت فلسطین جهت تعیین سرنوشت خود همکاری کنند. این نهاد قضائی اعلام کرد حضور رژیم صهیونیستی در فلسطین غیرقانونی است و اعضای سازمان ملل نباید این حضور غیرقانونی را به رسمیت بشناسند. کشورها باید با مجمع عمومی سازمان ملل و شورای امنیت برای پایان دادن به حضور غیرقانونی رژیم صهیونیستی در اراضی اشغالی همکاری کنند. دیوان بین‌المللی دادگستری از رژیم صهیونیستی خواست به اشغال و حضور غیرقانونی خود در فلسطین و نیز فعالیت‌های شهرک‌سازی و تخلیه شهرک‌های موجود پایان دهد و به همه فلسطینی‌های متضرر غرامت پرداخت کند.
رأی مورد اشاره از سوی عالی ترین رکن قضایی سازمان ملل متحد چند نکته بسیار حائز اهمیت دارد. نخست آنکه بوضوح اقدامات رژیم را محکوم و اشغالگری رژیم صهیونیستی در فلسطین را غیرقانونی عنوان می کند و تاکید می کند که این اشغال باید باید پایان یابد. از سوی دیگر در باب جبران تبعات اشغالگری صهیونیست‌ها نیز هشدارهای مهمی را گوشزد کرده و از ضرورت بازگشت بافت فلسطین اشغالی به سال ۱۹۶۷ سخن به میان می آورد و بار دیگر تاکید می کند شهرک‌های ساخته شده باید تخلیه شود. مضاف بر آن دیوان اصرار دارد که رژیم صهیونیستی باید به همه فلسطینی‌های متضرر غرامت پرداخت کند.
همچنین دیوان بین‌المللی دادگستری مسئولیت اجرای این رأی را بر عهده مجمع عمومی سازمان ملل، شورای امنیت سازمان ملل و همه کشورها قرار داده است. در این حکم آمده است مجمع عمومی سازمان ملل و شورای امنیت مسئولیت پایان دادن به حضور غیرقانونی رژیم صهیونیستی در اراضی اشغالی را بر عهده دارند و همه کشورها باید به مجمع عمومی و شورای امنیت برای انجام این مسئولیت کمک کنند. بعد چهارم این حکم نیز این است که مردم فلسطین حق تعیین سرنوشت دارند و همه کشورها باید به مردم فلسطین جهت تعیین سرنوشت خود کمک کنند.
عصبانیت قیم رژیم صهیونیستی از رای دیوان
رأی مشورتی دیوان بین‌المللی دادگستری علیه رژیم صهیونیستی با واکنش‌های گسترده‌ای مواجه شد.
به عنوان نمونه باید به واکنش تند وزارت خارجه آمریکا به رأی اخیر دیوان بین‌المللی دادگستری اشاره کرد؛ وزارت خارجه آمریکا در بیانیه‌ای منتشرشده در حساب رسمی وزارت امور خارجه ایالات متحده، این نهاد رأی اخیر دیوان بین‌المللی دادگستری (ICJ) را به‌شدت محکوم کرده و آن را «یک حکم فاسد دیگر» خوانده است. در بخشی از این بیانیه آمده است: «در حالی‌که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، و وزیر خارجه مارکو روبیو برای برقراری صلح در منطقه تلاش می‌کنند، این نهاد به‌اصطلاح «دادگاه» با صدور یک نظر مشورتی غیرالزام‌آور و کاملاً سیاسی‌شده، به‌طور ناعادلانه به اسرائیل حمله می‌کند و در مقابل، به آژانس آنروا (UNRWA) به‌خاطر ارتباطات عمیق و حمایت مادی از تروریسم حماس، آزادی کامل می‌دهد.» آمریکا در بخش دیگری از بیانیه خود در موضعی عجیب بیان می کند : «سوء‌استفاده مداوم این دادگاه از اختیارات خود در ارائه نظرات مشورتی، نشان می‌دهد که این نهاد چیزی بیش از ابزار سیاسی جناحی نیست که می‌تواند علیه منافع آمریکایی‌ها به‌کار گرفته شود.»
اما در مقابل مجمع عمومی سازمان ملل از رای دیوان بشدت حمایت می کند. آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل از رای مشورتی دیوان بین‌المللی دادگستری در مورد مسولیت‌های اسرائیل در سرزمین‌های اشغالی فلسطین استقبال کرد.آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل روز چهارشنبه به وقت محلی گفت: این تصمیم بسیار مهم ، برای ما تعیین‌کننده است زیرا کمک می کند تا بتوانیم با وضعیت غم‌انگیز مردم غزه، مقابله کنیم.
اغلب کشورها از جمله شماری از کشورهای اروپایی از این حکم استقبال کردند. اغلب کشورهای منطقه غرب آسیا نیز از این حکم استقبال کردند. وزارت خارجه عربستان با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که از رأی مشورتی دادگاه بین المللی دادگستری استقبال و بر عدم قانونی بودن حضور تل آویو در اراضی اشغالی فلسطین از ۵۷ سال پیش تاکنون تاکید می‌کنیم. «فرحان حق» سخنگوی «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل اعلام کرد گوترش این حکم لاهه را به مجمع عمومی سازمان ملل ارجاع خواهد داد تا درخصوص اقدامات رژیم صهیونیستی در فلسطین اشغالی تصمیم گیری کند. گوترش تاکید کرد رژیم صهیونیستی و فلسطین برای پایان دادن به اشغالگری و حل نزاع، همسو با قوانین بین‌المللی و قطعنامه‌های سازمان ملل باید به روند سیاسی برگردند. در همین حال، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در واکنش به این نظر مشورتی مدعی شد: «ملت یهود در سرزمین خودشان اشغالگر نیستند. هیچ تصمیم نادرست در لاهه نمی‌تواند این حقیقت تاریخی را تحریف کند.» منتقدان و مخالفان نتانیاهو در اراضی اشغالی نیز از این حکم انتقاد کردند که این موضوع نشان می‌دهد صهیونیست‌ها در موضوع اشغالگری وحدت نظر دارند و فرقی بین نتانیاهو و دیگران در این زمینه وجود ندارد. فلسطینی‌ها از حکم دیوان بین‌المللی دادگستری به‌عنوان نقطه‌ای مهم در مبارزات چندین دهه‌ای خود برای رسیدن به عدالت استقبال کردند.
دستاورهای رای
باید توجه داشت که رای اخیر دیوان نکات مهم را مورد توجه افکار عمومی دنیا قرار داده است از جمله اینکه « اشغالگری هیچ حق سرزمینی ایجاد نمی‌کند»، « رأی دیوان اعتبار سیاسی دارد و تشدید انزوای جهانی صهیونیست‌ها را نشان می‌دهد»، « تقویت رکن قضائی سازمان ملل در مقابل تضعیف رکن سیاسی آن» و «تداوم روند افزایشی فشارهای جهانی علیه رژیم صهیونیستی همزمان با تداوم مشروعیت‌یابی جهانی فلسطین». تمام اینها در حالی است که همانطور که اشاره شد دیوان در سال ۲۰۰۴ نیز مبادرت به نظر مشورتی در خصوص ساخت دیوار حائل در اراضی اشغالی فلسطین کرد. دیوان، با استناد به کنوانسیون‌های حقوق بشردوستانه و حقوق بشری، ساخت دیوار حائل را غیرمشروع اعلام کرد. به رغم آنکه نظریه مشورتی دیوان ناظر بر غیرمشروع بودن ساخت دیوار حائل بود، اما رژیم اشغالگر از آن سال تاکنون، اقدام به ساخت چند دیوار دیگر ازجمله ساخت دیوار حائل در غزه کرده است. اکنون نیز اگرچه حکم دیوان بین‌المللی دادگستری ضمانت اجرایی ندارد، اما از یک سو بیانگر تداوم روند افزایشی فشارهای جهانی بر رژیم صهیونیستی است، از سوی دیگر بیانگر افزایش حمایت و مشروعیت فلسطین در سطح جهانی است و در عین حال، شکستی برای شورای امنیت است که اسیر و گروگان حق وتو شده است و با بهره‌گیری مکرر آمریکا از حق وتو عملاً ناتوان از متوقف کردن جنایت نسل‌کشی صهیونیست‌ها نشان داده است.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟