گزارش اختصاصی خبر ۲۴؛ تازه‌ترین نظرسنجی «فرهنگ کتابخوانی در ایران» تصویری قابل تامل از وضعیت مطالعه در کشور ارائه می‌دهد. بر اساس این پژوهش که از سوی مرکز طرح‌های ملی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات انجام شده، میانگین مطالعه کتاب در ایران تنها ۱۱ دقیقه در روزاست و ۵۸.۹ درصد مردم اصلا کتاب نمی‌خوانند.
اولویت‌ها و گرایش‌های مطالعاتی
رمان و داستان با ۲۱.۲ درصد همچنان محبوب‌ترین ژانر در میان کتاب‌خوان‌هاست.
پس از آن، کتاب‌های تاریخی (۱۵.۴ درصد)، روانشناسی و تربیتی (۱۴.۷ درصد) و کتب تخصصی (۱۴.۵ درصد) بیشترین مخاطب را دارند.
این الگو نشان می‌دهد که خوانندگان بیشتر به محتوای سرگرمی‌محور، آموزشی و حرفه‌ای توجه دارند و مطالعه علمی یا پژوهشی گسترده هنوز محدود است.
کتاب کاغذی همچنان پیشتاز
۵۲.۴ درصد افراد، بیشتر کتاب‌های چاپی و کاغذی می‌خوانند. در مقابل، کتاب‌های الکترونیک با ۱۸.۵ درصد و کتاب‌های صوتی با ۱۱.۷ درصد جایگاه بعدی را دارند. این آمار نشان می‌دهد که حتی در عصر دیجیتال، کتاب فیزیکی جایگاه خود را حفظ کرده و تکنولوژی هنوز نتوانسته جایگزین اصلی شود.
موانع اصلی مطالعه
نظرسنجی مشخص کرده که کمبود وقتمهم‌ترین مانع مطالعه است (۴۹.۷ درصد)، پس از آن خستگی ذهنی و هزینه بالای کتاب قرار دارند. این نکته راهبردی است؛ سیاست‌گذاران فرهنگی برای افزایش سرانه مطالعه باید دسترسی سریع‌تر و ارزان‌تر به منابع مطالعه و فضاهای مناسب مطالعه را در اولویت قرار دهند.
تحلیل کلان و پیامدها
– سرانه مطالعه پایین و بالاتر بودن جمعیت غیربازدیدکننده از کتاب (۵۸.۹ درصد) نشان می‌دهد که کتابخوانی هنوز به یک عادت عمومی و اجتماعی تبدیل نشده است.
– گرایش به کتاب‌های سرگرمی و داستانی و تمایل به کتاب چاپی بیانگر فرهنگ مطالعاتی سنتی است و تغییر این الگو نیازمند کمپین‌های گسترده فرهنگ‌سازی و توسعه زیرساخت‌های دیجیتال است.
– با این میزان مطالعه، تولید محتواهای علمی، آموزشی و تخصصی در سطح عمومی با محدودیت جدی مواجه است و نقش رسانه و آموزش و پرورش در ترویج مطالعه باید تقویت شود.
در مجموع باید گفت، این نظرسنجی، واقعیت ملموس فرهنگ مطالعه در ایران را به تصویر می‌کشد؛ کتابخوانی محدود، زمان مطالعه کوتاه و تمرکز بر ژانرهای سرگرمی و داستانی. از منظر راهبردی، ارتقای سرانه مطالعه نیازمند حمایت دولتی، کاهش موانع اقتصادی و زمانی، و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین است تا مطالعه از یک فعالیت فردی محدود به عادت اجتماعی و ملی تبدیل شود.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟