به گزارش خبر۲۴، در آستانه دوسالگی توافق ایران-سعودی در پکن که انتظار می رفت روابط دو کشور را پس از سال‌ها تنش و عدم استقرار به ثبات و همکاری برساند و نیز پس از دیدارهای مکرر مقامات عالی‌رتبه دو کشور و سخن از تفاهمات متعدد پیرامون توسعه‌ی روابط تجاری و اقتصادی که انتظاراتی مبنی بر افزایش همکاری‌های دوکشور و حضور سرمایه‌گذاران سعودی در ایران ایجاد کرده بود، خبر خروج گروه صافولا، غول صنایع غذایی سعودی، از بازار ایران، ابهاماتی جدی را در مورد اراده طرف سعودی برای گسترش همکاری با ایران و حتی آینده‌ی روابط تهران-ریاض مطرح کرده است.
صافولا که از طریق شرکت تابعه خود، «صافولا بهشهر»، برندهای معروفی مانند «لادن»، «بهار» و «نسترن» را در ایران عرضه می‌کرد و سهم قابل توجهی از بازار روغن خوراکی را در اختیار داشت، حضورش را با سرمایه‌گذاری هنگفت ۲۹۰ میلیون دلاری در سال 1382 (2003میلادی) آغاز کرده بود و در نهایت با کاهش ارزش دارایی تا ۱۸۸ میلیون دلار، به فعالیت خود پایان داد.
از زمان توافق پکن در مارس ۲۰۲۳، شاهد دیدارهای مهمی در سطوح مختلف بوده‌ایم که نشان از تمایل دو طرف برای توسعه‌ی روابط، به‌ویژه در زمینه‌ی اقتصادی داشت؛ از جمله دیدار شهید امیرعبداللهیان با وزیر خارجه عربستان سعودی؛ دیدار العنزی، سفیر سعودی، با رئیس اتاق بازرگانی تهران و رایزنی درخصوص فعالیت بیشتر بخش‌های خصوصی و سرمایه‌گذاری در ایران؛ دیدار وزرای اقتصاد دو کشور در ریاض؛ و مهم‌ترین این ملاقات‌ها، دیدار وزیر اقتصاد ایران با وزیر سرمایه‌گذاری عربستان در ریاض که در حاشیه‌ی اجلاس جهانی سرمایه‌گذاری برگزار شد و طی آن، طرفین در مورد فرصت‌های توسعه‌ی روابط سرمایه‌گذاری و راه‌های دستیابی به منافع مشترک گفتگو کردند. اما برآیند تمام این اقدامات دیپلماتیک چیزی نبوده جز خروج یکی از بزرگترین شرکت‌های سعودی از بازار ایران.
گروه صافولا یک شرکت سهامی عام در عربستان سعودی است که در سال ۱۹۷۹ میلادی تأسیس شده و در زمینه تولید و توزیع مواد غذایی، خرده‌فروشی و بسته‌بندی فعالیت می‌کند. این شرکت، بزرگترین تولیدکننده روغن خوراکی در خاورمیانه و شمال آفریقا محسوب می‌شود و محصولات خود را به بیش از ۵۰ کشور جهان صادر می‌کند. سهام این شرکت در بازار بورس تداول عربستان (Tadawul) با نماد «2080» معامله می‌شود.
گفته می‌شود که حدود ۱۰ درصد از سهام این شرکت به طور مستقیم یا غیرمستقیم متعلق به خاندان آل‌سعود است. همچنین، سلیمان بن عبدالقادر المحیدب، مالک و مؤسس این شرکت و خانواده‌اش که یکی از خانواده‌های سرشناس در دنیای تجارت عربستان هستند نیز بخش عمده‌ای از سهام این شرکت را در اختیار دارند. با در نظر گرفتن ساختار سهامداری صافولا و نفوذ خاندان‌های قدرتمند در آن، تصمیم به خروج از بازار ایران ابعاد پیچیده‌تری پیدا می‌کند.
خروج این شرکت از ایران با ضرر مالی بیش از ۱۰۰ میلیون دلار، نه تنها نشان از عدم موفقیت این سرمایه‌گذاری دارد، بلکه پرسش‌هایی جدی در مورد تحلیل اولیه بازار ایران توسط صافولا مطرح می‌کند. به نظر می‌رسد عواملی مانند افزایش هزینه‌های تولید در ایران، رقابت شدید در بازار داخلی، نوسانات شدید نرخ ارز و سیاست‌های ارزی نامناسب، تحریم‌های امریکا و موانع متعدد در مسیر نقل و انتقالات مالی و تأمین مواد اولیه، همگی در کاهش سودآوری و در نهایت خروج این شرکت نقش داشته‌اند.
اما خروج این شرکت بزرگ از کشوری با بازار حدود ۹۰ میلیون نفری بیش از توجیهات اقتصادی، متاثر از روابط شکننده سیاسی میان دو کشور و فراتر از آن، بازی قدرت‌های بزرگ است. روی کار آمدن ترامپ بر تصمیمات متعددی از سوی دولت سعودی تاثیرگذار بوده است که عدم پذیرش عضویت رسمی در بریکس یکی از این نمونه‌هاست. حال خروج صافولا از ایران، با وجود مشکلات اقتصادی و ضرر صدمیلیون دلاری، را نمی‌توان کاملا مستقل از فضای بین‌الملل و چشم‌انداز دولت جدید ایالات متحده دانست.
این اقدام، در شرایطی که مقامات دو کشور بر اهمیت توسعه‌ی روابط اقتصادی تأکید داشتند، تناقضی آشکار ایجاد می‌کند و این سوال را پیش رو می‌نهد که آیا اساساً اراده‌ای جدی برای همکاری‌های اقتصادی بلندمدت در سطوح عالی وجود داشته یا صرفاً شاهد نمایش‌هایی با اهداف کوتاه‌مدت بوده‌ایم؟ این خروج، زنگ خطری برای سایر سرمایه‌گذاران خارجی، به‌ویژه شرکت‌های منطقه‌ای، به صدا درآورده و می‌تواند تأثیر منفی بر فضای سرمایه‌گذاری در ایران داشته باشد.
از سوی دیگر مسائل و پرونده‌های اختلافی میان تهران-ریاض در حوزه مختلف به حدی است که اگر منافع اقتصادی در هم تنیده‌ای در میان نباشد، این مسائل روابط دو کشور را مجددا به پرتگاه اختلافات سیاسی و عقیدتی خواهد برد.
