به گزارش خبر۲۴، شهر مسقط پایتخت سلطنت عمان دیروز یکشنبه ۲۱ اردیبهشت‌ماه برای سومین بار میزبان گفت‌وگوهای غیرمستقیم ایران و آمریکا با واسطه عمان بود. چهارمین گفت‌وگویی که بنا بود شنبه ۱۳ اردیبهشت‌ماه در رم برگزار شود، ولی آنگونه که بدر البوسعیدی هماهنگ کننده این مذاکرات اعلام کرد، بنا به دلایل فنی و لجستیکی به تعویق افتاد و در نهایت مسقط روز گذشته میزبان این گفت‌وگوها شد.گفت‌وگوهایی که نخستین دور آن شنبه ۲۳ فروردین‌ماه با واسطه البوسعیدی وزیر خارجه عمان در مسقط برگزار و بیش از دو ساعت و نیم به طول انجامید و براساس توافق طرفین دور دوم آن هم شنبه هفته بعد ۳۰ فروردین‌ماه و البته این بار در محل اقامت سفیر عمان در رم پایتخت ایتالیا و باز هم با واسطه البوسعیدی برگزار و حدود چهار ساعت طول کشید و در آنجا توافق شد که گفت‌وگوها در شنبه هفته بعد ادامه یابد و این بار هم کارشناسان فنی به تیم اصلی بپیوندند و در نهایت این گفت‌وگوها روز شنبه ششم اردیبهشت‌ماه در مسقط برگزار شد و حدود ۶ ساعت به طول انجامید.
* باز هم اظهارات ضد و نقیض آمریکایی‌ها
«ما موضع خود را مشخص کرده‌ایم. ایران نمی‌تواند بمب هسته‌ای داشته باشد. آنها هم گفته‌اند که چنین نمی‌خواهند… اگر این نظر آن‌هاست، تأسیسات غنی‌سازی آنها باید برچیده شود. نباید سانتریفیوژ داشته باشند، باید تمام سوخت غنی‌شده خود را رقیق کرده و به جایی دور منتقل کنند…تأسیسات نطنز، فردو و اصفهان، باید برچیده شود.» این آن چیزی بود که استیو ویتکاف مذاکره کننده ارشد آمریکایی که در این مدت اظهارات متناقضی درباره برنامه هسته‌ای ایران بیان کرده بود، این بار قبل از شروع دور چهارم مذاکرات بیان کرد.طرح این مواضع از سوی آمریکایی‌ها در حالی است که ایران از زمانی که این گفت‌وگوها کلید خورد، همواره مواضعی روشن و ثابت داشته و آن را به اطلاع طرف آمریکایی رسانده است. آنگونه که عراقچی گفت: «به طرف مقابل طرحی که می‌تواند تضمین کند که برنامه هسته‌ای ایران همواره صلح آمیز خواهد ماند را ارائه دادیم، آنها هم طرح‌های خودشان را دادند، ولی شاهد ایده‌های متناقضی از آنها هستیم.»
برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران آنگونه که بارها از سوی مقامات ایرانی بیان شده، دارای پشتوانه حقوقی و قانونی معتبر بوده و فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران هم تحت بازرسی و نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. طرح مباحث مذاکراتی آن هم جلوی دوربین‌ها و در رسانه‌ها نه تنها کمکی به حل موضوع نمی‌کند، بلکه دیوار بی‌اعتمادی را بلندتر می‌کند.از سوی دیگر باز هم شاهد اعمال تحریم‌هایی از سوی آمریکایی‌ها در راستای سیاست فشار حداکثری بودیم. تحریم‌هایی که در طول چهار هفته اخیر و همزمان با در جریان بودن مذاکرات، چندین بار از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا اعمال شد.از سوی دیگر روزنامه وال استریت ژورنال نوشت که دونالد ترامپ در یک نشست خصوصی با حامیان مالی خود در فلوریدا به آنها گفته که « تنها در صورتی حاضر به رفع تحریم‌ها خواهد بود که برنامه هسته‌ای ایران به‌طور کامل برچیده شود». البته همزمان چند مقام آمریکایی به این روزنامه گفتند که مواضع دولت ترامپ در قبال برنامه هسته‌ای ایران چندگانه و دارای تناقض است.
* از حقوق خود عقب نمی‌نشینیم
اظهارات غیرسازنده ویتکاف و دیگر مقامات آمریکایی آن هم در آستانه این دور از مذاکرات، با پاسخ قاطع عراقچی همراه بود. او که ۲۷ فروردین و پس از دور نخست این مذاکرات گفته بود که «غنی‌سازی ایران یک امر واقعی، پذیرفته شده و حقیقی است. برای اعتمادسازی نسبت به نگرانی‌های احتمالی آمادگی داریم. اما اصل موضوع غنی‌سازی قابل مذاکره نیست.»، شنبه شب ۲۰ اردیبهشت‌ماه در سفر به دوحه و در چهارمین دور گفت‌وگوهای ایرانی و عربی صراحتاً اعلام کرد که «ایران دستیابی و استفاده از سلاح هسته‌ای را حرام دانسته و همواره عضو متعهد نظام عدم اشاعه بوده، اما همزمان بر حقش برای استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای به شمول غنی‌سازی اصرار دارد.»عراقچی بیان کرد: «ما به گفت‌وگوهای خود با دولت آمریکا و البته همزمان با اروپا، روسیه و چین با حسن نیت ادامه می‌دهیم. اگر هدف از این مذاکرات ابراز اطمینان از عدم دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای باشد این تحصیل حاصل است. ولذا رسیدن به یک توافق کاملا دسترس است. اما اگر هدف محروم کردن ایران از حقوق هسته‌ای خود و دیگر درخواست‌های غیرواقعی و غیرمنطقی باشد، باید به صراحت بگویم ایران به هیچ وجه از هیچ یک از حقوق ملت پرافتخار ایران عقب نخواهد نشست.»
۲ MB
* سفر به جده و دوحه و انجام مشورت‌ها در تهران قبل از عزیمت به مسقط
این موضع صبح یکشنبه و پیش از عزیمت هیأت ایرانی به مسقط از سوی عراقچی بار دیگر تأکید و اعلام شد «غنی سازی یکی از دستاوردها و افتخارات ملت ایران است و برای آن هزینه سنگینی پرداخت شده است و خون دانشمندان هسته‌ای ما پای این دستاورد است و قطعا قابل معامله نیست.» در عین حال ابراز امیدواری کرد که در این دور از مذاکرات بتوان به نقطه تعیین کننده‌ای دست یافت.عراقچی که شنبه ۲۰ اردیبهشت ماه و یک روز قبل از این مذاکرات به جده و سپس به دوحه سفر و وزرای خارجه عربستان سعودی و قطر را در جریان روند مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا قرار داد و شنبه شب به تهران بازگشت، صبح قبل از عزیمت به مسقط و بعد از انجام مشورت‌های لازم در تهران در نهایت در رأس تیم مذاکره کننده ایرانی ظهر یکشنبه ۲۱ اردیبهشت‌ماه وارد پایتخت سلطنت عمان شد و بلافاصله عازم محل مذاکرات شد و قبل از آن هم عراقچی به روال دوره‌های قبل با بدر البوسعیدی وزیر خارجه عمان و هماهنگ کننده این گفت‌وگوها درباره روند کار به گفت‌وگو پرداخت.عراقچی قبل از عزیمت به مسقط هم گفت که تیم کارشناسی ایران از قبل رفته و مستقر شده و در صورت لزوم از آنها بهره گیری خواهد شد و طرف مقابل هر تیمی که صلاح دانستند حتما همراه خواهند داشت. در ترکیب هیأت ایرانی همچون دوره‌های قبل و براساس موضوعات در دستورکار مذاکرات، کارشناسان فنی حوزه‌های حقوقی، هسته‌ای و اقتصادی حضور داشتند.با اینکه سی.ان.ان اعلام کرده بود که تیم کارشناسی این بار ویتکاف را در این مذاکرات همراهی نمی‌کند، ولی اخبار منتشر شده حاکی از آن بود که حدود ۱۲ نفر در ترکیب هیأت آمریکایی حضور داشتند.
* آمادگی ایران برای ادامه تعاملات دیپلماتیک
مذاکرات آغاز شد و بعد حدود سه ساعت به پایان رسید. مذاکراتی که در میانه‌های آن اسماعیل بقائی سخنگوی وزارت امور خارجه که قبل از عزیمت تیم ایرانی به مسقط گفته بود که «هیأت نمایندگی ایران بر اساس دستورالعمل‌ها و چارچوب‌های ابلاغی توسط سلسله مراتب تصمیم‌گیری نظام، از هیچ کوششی برای صیانت از منافع ملت ایران و حراست از دستاوردهای گرانسنگ کشورمان در حوزه انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای و همزمان رفع تحریم‌ها و محدودیت‌های ظالمانه اقتصادی دریغ نخواهد کرد»، به صراحت اعلام کرد: جمهوری اسلامی ایران قاطعانه مصمم به پیگیری حقوق قانونی خود برای استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای وفق معاهده عدم اشاعه است، همچنانکه آمادگی کامل دارد تا تعاملات دیپلماتیک خود را برای اطمینا‌ن‌دهی در مورد ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای خود ادامه دهد.سخنگوی دستگاه دیپلماسی افزود: ما همزمان مصمم به تداوم تلاش‌ها جهت خاتمه‌دادن به تحریم‌های غیرقانونی و ضد بشری که مدت‌هاست علیه مردم ایران تحمیل شده است، هستیم.
* هشدار به اروپایی‌ها
سه کشور اروپایی (آلمان، فرانسه و انگلیس) که حس می‌کنند از این روند مذاکراتی دور مانده‌اند و البته اسماعیل بقائی سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به سؤال خبرنگار فارس گفته بود که این دور ماندن به انتخاب خودشان بوده، در این مدت تلاش‌هایی را در راستای تاثیرگذاری آن هم از نوع منفی‌اش بر این مذاکرات داشته‌اند. از ادعاهای بی‌اساسی که به خصوص از سوی مقامات فرانسوی در این مدت شاهد بودیم و داستان‌هایی که انگلیسی‌ها سر هم کردند.همزمان با این مذاکرات هم یادداشت عراقچی در لوپوئن منتشر شد. او در این یادداشت درباره این سه کشور نوشت: ایران موضع خود را به‌روشنی اعلام کرده است. ما به‌صورت رسمی به تمامی امضاکنندگان برجام هشدار داده‌ایم که هرگونه سوء‌استفاده از سازوکار «بازگشت خودکار تحریم‌ها (Snapback)» پیامدهایی به‌دنبال خواهد داشت: نه تنها پایان نقش اروپا در این توافق را رقم خواهد زد، بلکه ممکن است به تشدید تنش‌هایی منجر شود که بازگشتی برای آنها متصور نیست.سه کشور اروپایی (E3) آمریکا، انگلیس و آلمان باید از خود بپرسند چگونه کار به این بن‌بست کشیده شده است. در پی رایزنی‌های اخیر با روسیه و چین، آمادگی خود را برای سفر به پاریس، برلین و لندن جهت آغاز فصلی تازه در روابط ابراز کردم. این ابتکار منجر به انجام گفت‌وگوهای مقدماتی در سطح معاونان وزرای امور خارجه شد، آغازی شکننده، اما امیدبخش. با این حال، زمان به سرعت در حال گذر است. نحوه پاسخ ما به این لحظه حساس، آینده روابط ایران و اروپا را بسیار عمیق‌تر از آنچه بسیاری تصور می‌کنند، رقم خواهد زد. ایران آماده است که ورق را برگرداند. امیدواریم که شرکای اروپایی ما نیز چنین اراده‌ای داشته باشند.
۶۳۳ KB
* مذاکراتی دشوار اما مفید
و در نهایت این مذاکرات پایان یافت و «دشوار اما مفید» تعبیری بود که بقائی درباره این دور از گفت‌وگو به کار برد و گفت: «چهارمین دور مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا دقایقی قبل پایان یافت، مذاکراتی دشوار اما مفید برای درک بهتر از مواضع یکدیگر و یافتن راه‌هایی معقول و واقع‌بینانه برای حل مسائل مورد اختلاف.زمان و مکان دور بعدی گفت‌وگوها توسط هماهنگ‌کننده عمانی اعلام خواهد شد.»و کمی بعد هم وزیر خارجه عمان واسطه این مذاکرات در شبکه ایکس نوشت: ما امروز دور دیگری از مذاکرات بین ایران و ایالات متحده را در مسقط به پایان رساندیم. این مذاکرات شامل ایده‌های مفید و بدیعی بود که بیانگر آرزوی مشترک برای دستیابی به یک توافق شرافتمندانه بود. دور پنجم مذاکرات پس از مشورت هر دو طرف با رهبرانشان برگزار خواهد شد.
* دلگرم کننده بود/ جدی و صریح‌تر از سه دور قبل
یک مقام ارشد آمریکایی هم به رسانه‌های غربی گفت که «توافق شد مذاکرات ادامه یابد تا کار بر روی موضوعات فنی دنبال شود. از نتیجه امروز دلگرم شده‌ایم و منتظر دیدار بعدی هستیم که در آینده نزدیک برگزار خواهد شد.»عراقچی هم پس از آن در گفت‌وگویی با خبرگزاری صدا و سیما، مذاکرات این دور را نسبت به سه دور گذشته «جدی‌تر و صریح‌تر» خواند و گفت: مقدار زیادی از فضاهای کلی فاصله گرفتیم و وارد موارد جزئی‌تر شدیم. علی‌رغم دشواری و صراحتی که در مذاکرات بود، اما بحث‌های بسیار مفیدی انجام شد. می‌توانیم الان بگوییم دو طرف درک بهتری از مواضع یکدیگر دارند و مقدار زیادی موضوعات اصلی مورد اختلاف الان بیشتر درباره آن بحث شده و ابعادش بیشتر باز شده و درک بهتری وجود دارد و مواضع یک مقدار به هم نزدیک‌تر شده است.وی درباره دور پنجم مذاکرات هم گفت که فکر می‌کنم با فاصله یک هفته با یکی دو روز کم زیاد برگزار خواهد شد و بار دیگر اظهارات متناقض که پیش از هم از سوی مقامات آمریکایی بیان می‌شد را به نفع مذاکرات ندانست و افزود: «همانطور که ایران روی مواضع خودش ثابت قدم است و در بیان مواضع خود دقت لازم را دارد و مواضع متفاوت و ضد و نقیضی را ابراز نمی‌کند، همین انتظار از طرف آمریکایی می‌رود.»
* غنی‌سازی حتما باید ادامه یابد
رئیس دستگاه دیپلماسی غنی‌سازی و رفع تحریم‌ها را از موضوعات اصلی مذاکره خواند و به صراحت اعلام کرد: از نظر ما غنی‌سازی موضوعی است که حتما باید ادامه یابد و هیچ جای مصالحه در خصوص آن وجود ندارد. ممکن است ابعاد، اندازه‌ها، سطح و میزان آن به جهت اعتمادسازی مثلا در یک دوره‌ای محدودیت‌هایی برای آن قائل شویم، مشابه بار گذشته، ولی اصل موضوع غنی‌سازی اصلا قابل مذاکره نیست.عراقچی درباره بحث رفع تحریم‌ها اظهار داشت: منظور و مقصود ما از مذاکره رفع تحریم‌هاست و رفع تحریم‌ها در هر شرایطی یکی از پایه‌های مذاکره ماست و این الان مورد توافق دو طرف قرار دارد.وزیر خارجه بیان کرد: در موضوعات اختلافی به هم نزدیک‌تر شده‌ایم. حداقل همدیگر را بهتر درک می‌کنیم. مواضع ما که کاملا روشن است و برای طرف مقابل ابعادش شناخته شده و امیدوارم در ادامه پیشرفت بهتری داشته باشیم.
۲ MB
* گفت‌وگو می‌کنیم چون طالب صلحیم
عصر روز یکشنبه نیز مسعود پزشکیان رئیس جمهور ایران در اظهاراتی در جلسه هیأت دولت بیان کرد: جمهوری اسلامی ایران دنبال سلاح هسته‌ای نیست، اینها هم گفتند می‌خواهند مطمئن شوند ما نمی‌خواهیم به سلاح هسته‌ای دست یابیم، با تمام وجود آماده بودیم، ولی اینکه اعلام کنند ما بحث صلح آمیز بودن تحقیقات را در انرژی هسته‌ای کنار خواهیم گذاشت و بعد با ما مذاکره کنند به هیچ وجه قابل قبول نیست. ما در بهداشت درمان، کشاورزی و … به انرژی هسته‌ای نیاز داریم. قرار نیست این دستاورد را به همین سادگی به آنها بدهیم. یک عده خیال می‌کنند ما در ضعف هستیم. ما از نظر وفاق، همدلی و همراهی در کشور در کمال وحدت و انسجام و قدرت هستیم و اینها خیال خامی است که تصور می‌کنند که بتوانند دستاوردهایی که عزیزان ما برای آن خون و جان دادند را به این سادگی معامله کنیم… از تحقیقات و مطالعات علمی و تلاش خود درباره اقدامات صلح‌آمیز هسته‌ای کوتاه نخواهیم کرد. گفت‌وگو می‌کنیم چون صلح را می‌خواهیم و دنبال جنگ نیستیم و به دنیا ثابت کنیم که از گفت‌وگو فرار نمی‌کنیم. ایران به هیچ وجه دنبال ناآرامی در منطقه نیست. اسرائیل ناآرامی ایجاد می‌کند. دنیا باید بداند ما کشوری هستیم که به دنبال صلح و امنیت در منطقه هستیم.
۹ MB
و حال قرار است زمان و مکان دور بعدی مذاکرات از سوی عمان اعلام شود. گفت‌وگوهایی که هر چه جلوتر می‌رود جزئی‌تر و البته دشوارتر می‌شود.
