به گزارش خبر۲۴ خانه‌نشینی و خانه‌داری، دو مفهوم به‌ظاهر مشابه اما با تفاوت‌های بنیادین‌اند. خانه‌داری به معنای انتخاب آگاهانه برای مدیریت خانه، تربیت فرزندان و ایفای نقش فعال در محیط خانواده است؛ کاری پرزحمت و ارزشمند که نیاز به مهارت، برنامه‌ریزی و عشق دارد. اما خانه‌نشینی اغلب ناشی از اجبار، بیکاری، تکرار و یا نبود فرصت‌های اجتماعی و شغلی است؛ حالتی منفعلانه که تاثیرات آن حتی می‌تواند فرد را از مشارکت مؤثر در اجتماع نیز باز دارد. در واقع، خانه‌داری می‌تواند یک نقش اجتماعی و حتی هویتی باشد، اما خانه‌نشینی اغلب نشانی از انزوا و عدم بهره‌مندی از ظرفیت‌های فردی است. این تمایز، در بحث‌های اجتماعی و فرهنگی اهمیت بالایی دارد و نادیده‌گرفتن آن می‌تواند منجر به قضاوت‌های نادرست درباره‌ی زنان یا مردانی شود که در خانه حضور دارند.
تبیین حدود خانه‌داری از زبان مقام معظم رهبری
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای همواره به نقش اساسی و ارزشمند زنان در جامعه اسلامی اشاره کرده و خانه‌داری را مهم‌ترین مسئولیت آنان دانستند. ایشان تأکید دارند که خانه‌داری به هیچ عنوان به معنای خانه‌نشینی نیست و برخی این دو مفهوم را اشتباه می‌گیرند. به گفته ایشان، خانه‌داری به معنای نشستن در خانه و بیکاری نیست، بلکه یعنی مدیریت خانه و انجام سایر فعالیت‌ها در کنار این مسئولیت. زنان می‌توانند در زمینه‌های تدریس، فعالیت‌های اجتماعی، سیاسی و حتی مجاهدت‌ها نیز مشارکت داشته باشند، به شرطی که این کارها در راستای حفظ و تعالی خانه و خانواده باشد نه صرف انجام شدن کارهای روتین منزل!
همچنین طبق نظر ایشان خانواده بدون حضور فعال زن قابل اداره نیست و بسیاری از مشکلات تنها با همت زنان و نقش‌آفرینی آنان در خانواده حل می‌شود. 1
خانه‌نشینی و خانه‌داری؛ فرق از زمین تا هوا!
خانه‌داری و خانه‌نشینی دو مفهوم کاملاً متفاوت هستند که گاهی به اشتباه با هم یکی گرفته می‌شوند. خانه‌داری به معنای مدیریت و سازماندهی محیط خانه است که شامل تربیت فرزندان، مراقبت و ارتقای وضعیت عاطفی و اجتماعی اعضای خانواده و همچنین مدیریت امور روزمره خانه می‌شود. در خانه‌داری، فرد نه تنها وظایف روزانه را به بهترین نحو انجام می‌دهد، بلکه به رشد و ارتقای فردی و اجتماعی خود نیز توجه می‌کند و به دنبال هدف‌گذاری و بهبود زندگی است.
در مقابل، خانه‌نشینی صرفاً به حضور در خانه و انجام کارهای روزمره و اجرایی محدود می‌شود بدون توجه به ارتقاء فردی یا اهداف بلندمدت. این نوع نگاه ممکن است فرد را از رشد اجتماعی، علمی و حتی روحی بازدارد، چرا که تنها بر رفع نیازهای مادی و جسمی اعضای خانواده تمرکز دارد و به شکلی منفعلانه در کنار دیگران زندگی می‌کند. خانه‌داری یک مسئولیت پویا و فعال است که به توسعه فردی و اجتماعی کمک می‌کند، در حالی که خانه‌نشینی ممکن است به احساس بی‌هدفی و گاه افسردگی منتهی شود. بنابراین، درک درست از خانه‌داری می‌تواند به افزایش عزت‌نفس و نقش اجتماعی زنان کمک کند، در حالی که خانه‌نشینی به کاهش این قابلیت‌ها می‌انجامد.2
آسیب‌های خانه‌نشینی و نیاز به تغییر نگرش
همانطور که گفته شد خانه‌نشینی می‌تواند آسیب‌های روانی و اجتماعی جدی به همراه داشته باشد و یکی از مهم‌ترین این آسیب‌ها، احساس تکرار آزاردهنده و پوچی در زندگی است که ممکن است به فرد دست دهد. زنان خانه‌نشین که تنها به امور روزمره پرداخته و هدف‌گذاری مشخصی ندارند، به مرور از رشد فردی و اجتماعی خود باز می‌مانند. این موضوع می‌تواند منجر به کاهش اعتماد به نفس، افسردگی و احساس انزوا شود. علاوه بر این، در خانواده‌ها نیز ممکن است کم‌توجهی به نیازهای عاطفی و روانی اعضای خانواده، به‌ویژه همسر و فرزندان، مشکلات ارتباطی و اختلالات خانوادگی درپی داشته باشد.
همچنین باید اشاره کرد در جامعه‌ای که همچنان برخی نیازهای زندگی اعم از نظافت و آشپزی از وظایف زنان و خانه‌داری آنها دانسته می‌شود، این نگرش به شدت به منزلت و ارزش اجتماعی این نقش آسیب می‌زند. هرچند خانه‌داری در دوران مدرن از شکل سنتی خود فاصله گرفته و برخی رنج‌های آن کمتر شده است، اما بسیاری از زنان خانه‌دار همچنان این کار را به‌عنوان وظیفه‌ای یکنواخت، پر زحمت و کم‌ثمر می‌بینند. یکی از مشکلات عمده این است که با وجود تحولات در جوامع شهری و حتی روستایی، انتظار از زنان برای ایفای نقش خانه‌داری در بسیاری از موارد تغییر نکرده است. 3
خانه‌داری در قاب نو؛ بازتعریف نقشی فراتر از کلیشه
خانه‌داری در جامعه امروز، مفهومی فراتر از تصویر سنتی و کلیشه‌ای آن است. برخلاف تصور رایج، خانه‌داری یک فعالیت منفعلانه و صرفاً تکراری نیست؛ بلکه نقشی است که می‌تواند در بستری آگاهانه، همراه با رشد فردی، اجتماعی و حتی فرهنگی ایفا شود. اما مسئله اینجاست که خانه‌داری و خانه‌نشینی با هم اشتباه گرفته می‌شوند و این اشتباه، آسیب‌هایی به همراه دارد. اما نکته مهم اینجاست که ما نمی‌خواهیم فعالیت‌هایی مانند آشپزی، نظافت یا مراقبت از اعضای خانواده را بی‌ارزش یا صرفا زمان‌بر بدانیم بلکه بحث بر سر محدود شدن زنان به این نقش‌ها و آن‌هم بدوم تفکر و ترسیم مسیری برای رسیدن به هدف‌های زندگی است. جدا از اندیشه‌های شرق و غرب که افراط بسیاری در این مسئله دارد؛ حرف ما این است که این مسئولیت‌ها باید با آگاهی، انتخاب و مشارکت عادلانه در خانواده همراه باشد. از سوی دیگر، نگاهی که خارج از محدوده شرع و بنابر عرف غلط جامعه کار خانه را وظیفه زن می‌داند و مشارکت مرد را «کمک» می‌نامد، باید اصلاح شود. خانه، محل زندگی مشترک است و مسئولیت‌های آن باید به شکل عادلانه بین اعضای آن تقسیم شود.
در نهایت، رسانه‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای در بازتعریف خانه‌داری دارند. تا زمانی که تصویر زن خانه‌دار در رسانه‌ها محدود به فداکاری‌های خاموش و بی‌نام‌ونشان باقی بماند، تغییر نگرش فرهنگی امکان‌پذیر نیست. ما نیازمند بازتعریفی هستیم که در آن زن خانه‌دار، فعال، توانمند، آگاه و دارای حق انتخاب باشد؛ نه صرفاً کسی که خود را وقف دیگران کرده است.
در پایان می توان گفت خانه‌داری اگر از قالب کلیشه‌ای و نگاه وظیفه‌محور خارج شود، می‌تواند به بستری برای رشد فردی، مشارکت خانوادگی و نقش‌آفرینی اجتماعی تبدیل شود. بازتعریف این نقش، به معنای احترام به انتخاب آگاهانه زنان و ترویج عدالت در خانه و جامعه است.
منابع:
منبع: متادخت
