به گزارش خبر۲۴، طی یک بازه زمانی ۲۴ ساعته، میدان رسانه‌ای فارسی‌زبان درگیر بازتولید حجم بالایی از داده‌های ادراکی، شایعات و روایت‌های غیررسمی بوده است. بررسی الگوی پخش، چینش روایتی و سطح پیام‌های پنهان نشان می‌دهد که با یک عملیات ترکیبی شناختی از نوع نامتقارن و مبتنی‌بر نفوذ ذهنی تدریجی مواجه هستیم؛ عملیاتی که هدف آن، نه صرفاً اقناع یا اغتشاش مقطعی، بلکه بازتعریف تصویری بلندمدت از وضعیت درهم‌ریخته، گسسته و بحران‌زده از جامعه، ساختار، و آینده سیاسی کشور است.
در این چارچوب، سه لایه کلان روایت‌سازی ادراکی به‌صورت هماهنگ و هم‌افزا طراحی شده است.
– محور اول | لایه اجتماعی ـ فرهنگی
خطوط روایی مشاهده‌شده:
– برجسته‌سازی خبرهایی نظیر اخذ عوارض بالا از مهاجران غیرقانونی
– توقف صدور ویزای گردشگری به ایران
– ادعای تیراندازی مستقیم در یک بزرگراه پرتردد
خط کلان:
ایجاد حس «شکنندگی حیات اجتماعی»، القای ناامنی روزمره، تضعیف حس مهمان‌نوازی و تخریب چهره فرهنگی کشور
تکنیک‌های شناختی به‌کار رفته:
– تکثیر روایت‌های بدون سند با ضریب انسانی بالا
– تکیه بر خط مبهم بین خبر و تجربه روزمره
– طراحی ادراکی با محرک‌های عاطفی (مهاجر، غیرنظامی، تیراندازی)
-محور دوم | لایه امنیتی ـ نظامی
خطوط روایی مشاهده‌شده:
– انفجارهای پی‌در‌پی در مناطق حساس (مهرآباد، کرمانشاه، گرمدره)
– عدم حضور برخی فرماندهان در برنامه‌های رسمی
– شایعه ارتباط سفرهای لجستیکی با تهدیدات امنیتی
خط کلان:
القای ناتوانی در مدیریت تهدید، نفوذپذیری ساختارهای امنیتی، و آسیب‌پذیری لجستیکی نظامی
تکنیک‌های شناختی به‌کار رفته:
– پراکنده‌سازی جغرافیایی شایعات برای گسترش ترس افقی
– القاء تهدید دائمی و بی‌منشأ (نامرئی‌سازی دشمن)
– همپوشانی مفهومی بین “پنهان‌کاری امنیتی” و “ناتوانی امنیتی”
-محور سوم | لایه سیاسی ـ راهبردی
خطوط روایی مشاهده‌شده:
– روایت‌های بدون منبع درباره فشارهای روسیه برای توقف غنی‌سازی
– ادعای حذف چهره‌های امنیتی با بهانه بیماری
– شایعه‌سازی درباره چهره‌های مطرح برای دوران گذار سیاسی
خط کلان:
ساخت تصویر آینده‌ای ناپایدار، بی‌ثبات و محتاج به مداخله، و القای “بی‌سرانجامی نظم فعلی”
تکنیک‌های شناختی به‌کار رفته:
– تکنیک «آینده‌نویسی ناگوار»
– ابهام‌آفرینی در رأس ساختار تصمیم‌گیری برای برهم زدن اطمینان عمومی
– چسباندن گسل‌های ذهنی به چهره‌های آشنا برای خنثی‌سازی سرمایه اجتماعی نخبگان
تحلیل کلان عملیات
ترکیب این سه محور، به شکلی دقیق از الگوی «تخریب آرام تصویر» پیروی می‌کند؛ مدلی که نه به‌دنبال انفجار خبری فوری، بلکه در پی فرسایش تدریجی، گسست اعتماد، و ایجاد خستگی روانی در مخاطب ایرانی از وضعیت موجود است.
در این چارچوب، مخاطبان اصلی شامل سه دسته‌اند:
1. طبقه متوسط شهری با آستانه واکنش بالا (تحریک نگرانی‌های نرم)
2. کنشگران سیاسی غیرفعال یا سردرگم (تحریک میل به تصمیم جایگزین)
3. افکار عمومی ناظر جهانی (تثبیت تصویر ایران بحران‌زده)
