به گزارش خبر۲۴،نشانه‌های هشداردهنده از آینده جمعیتی ایران، این‌بار از زبان رسمی‌ترین مقام سلامت کشور اعلام شد. علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت، در جلسه قرارگاه جوانی جمعیت، تصویری از وضعیت کنونی ارائه داد که به‌روشنی نشان می‌دهد ایران در حال نزدیک‌شدن به مرز «چاه جمعیتی» است؛ اصطلاحی که برای کشورهایی با نرخ باروری زیر ۱.۲ به‌کار می‌رود.
ایران با میانگین سنی ۳۵ سال، دیگر یک کشور جوان نیست. این در حالی است که ژاپن با میانگین سنی ۴۸.۶ سال، پیرترین اقتصاد بزرگ دنیاست و هند با ۲۸.۷ سال، جوان‌ترین؛ مقایسه‌ای که آینده اقتصادی کشور را نیز تهدید می‌کند.
معاون بهداشت در سخنان خود به مقایسه‌ای تامل‌برانگیز اشاره کرد: «در سال ۱۳۶۵، از میان ۱۰ میلیون زن متأهل در سن باروری، ۲ میلیون نوزاد متولد شد؛ امروز ۱۶ میلیون زن متأهل داریم، اما تنها ۹۷۹ هزار زایمان ثبت شده است.» این یعنی نسبت باروری حتی در پرجمعیت‌ترین سال‌های بالقوه نیز به پایین‌ترین حد خود رسیده است.
از سوی دیگر، ۶۰ درصد زنان متأهلِ در سن فرزندآوری در بازه سنی ۳۵ تا ۴۹ سال قرار دارند؛ نسلی که فرصت باروری‌اش رو به پایان است. اگر سیاست‌های حمایتی برای این گروه ظرف دو سال آینده اجرا نشود، کشور از آخرین موج بالقوه زادآوری نیز عبور خواهد کرد.
ازدواج هم در سراشیبی است. از سال ۱۳۹۸ به این‌سو، روند ازدواج کاهشی بوده و استان‌هایی مانند سمنان، ایلام، کهگیلویه و بویراحمد، و خراسان جنوبی پایین‌ترین نرخ‌های ازدواج را دارند. حتی فاصله سنی ازدواج نیز در پایتخت، نشانه‌ای از تاخیر در تشکیل خانواده است: زوج تهرانی با میانگین سنی ۳۰.۶ و زوجه با ۲۷.۱ ازدواج می‌کنند.
در همین حال، سزارین از ۵۶ درصد عبور کرده و در استان‌هایی مانند گیلان، آذربایجان شرقی، بابل و ایلام، این آمار به‌شدت بالاست؛ درحالی‌که اروپا این عدد را به زیر ۲۰ درصد رسانده است. تحلیل‌ها نشان می‌دهد که سزارین‌های نخست‌زا نقش کلیدی در این روند دارند.
اما در میان این هشدارها، امید هم وجود دارد. کاهش مرگ‌ومیر نوزادان از ۱۵۰ به ۸.۳ در هزار تولد در سه دهه، نشان‌دهنده موفقیت نظام بهداشت در کاهش خطرات اولیه زادآوری است. همچنین، راه‌اندازی ۳۵۷ مرکز نجات فرزندان از سقط و منصرف‌کردن ۱۵ هزار مادر طی دو سال اخیر، از ظرفیت بالای تغییر رفتار با مداخلات مشورتی خبر می‌دهد.
در مجموع باید گفت، یران هنوز وارد چاه جمعیتی نشده، اما پایش به لبه چاله رسیده است. اگر سیاست‌گذاری جدی برای تسهیل ازدواج، کاهش هزینه‌های فرزندآوری، مدیریت نرخ سزارین و حمایت از مادران بالای ۳۵ سال انجام نشود، فرصت پنجره جمعیتی به‌زودی بسته خواهد شد.
