گزارش اختصاصی خبر۲۴،فرونشست زمین در ایران به یک بحران جدی و گسترده تبدیل شده است؛ پدیده‌ای که نه‌تنها زمین را پایین می‌کشد، بلکه ساختار شهری، زیرساخت‌ها و محیط زیست را تحت تاثیر قرار می‌دهد. داده‌ها نشان می‌دهد در ۲۵ استان کشور زمین سالانه تا ۴۳ سانتی‌متر فرو می‌رود و بیشترین نرخ فرونشست در مناطق ۱۸ و ۱۹ تهران و دشت‌های شمالی اصفهان مشاهده می‌شود.
فرونشست در خاک‌های ریز دانه و سیلت‌استون رخ می‌دهد و مناطقی با رسوبات درشت مانند شمال تهران و حوالی برج میلاد تقریباً از این پدیده مصون هستند. این یعنی وقتی در اخبار از نشست زمین صحبت می‌شود، این موضوع در همه مناطق یکسان نیست؛ بلکه در نقاط حساس و آبخوان‌دار تمرکز دارد.
عامل اصلی فرونشست، عدم تعادل میان برداشت و بازسازی آب زیرزمینی است. هرگاه مصرف آب از چاه‌ها بیشتر از ورودی آب به آبخوان‌ها باشد، زمین شروع به نشست می‌کند. در کشور بیش از یک میلیون چاه وجود دارد که ۳۵ تا ۴۰ درصد آن‌ها غیرمجاز است و حتی برداشت از چاه‌های قانونی نیز بدون نظارت کافی انجام می‌شود.
پیامدهای فرونشست تدریجی اما مخرب‌اند: ترک‌ها و شیارهایی در سطح زمین ظاهر می‌شوند که طول آن‌ها از چند سانتی‌متر تا ده‌ها متر متغیر است. این ترک‌ها لوله‌های آب و برق، جاده‌ها و خطوط ریلی را تهدید می‌کنند. بسته شدن منافذ خاک، نفوذ آب باران را کاهش داده و روان‌آب‌ها خاک حاصلخیز را شسته و مناطق بیابانی و گردوغبارزا ایجاد می‌کنند.
در کنار این، کم‌آبی عامل تشدیدکننده فرونشست است. نیاز سالانه ایران حدود ۱۰۰ میلیارد مترمکعب آب است که ۸۰ تا ۹۰ درصد آن در کشاورزی مصرف می‌شود. کشت محصولات پرآب‌بر مانند برنج در مناطق خشک، فشار روی آبخوان‌ها را افزایش می‌دهد و فرونشست را تشدید می‌کند.
راهکار اصلی مقابله با این پدیده، مدیریت هدفمند منابع آب و کشاورزی است. اصلاح الگوی کشت، کاهش مصرف آب در مناطق بحرانی، کنترل چاه‌های غیرمجاز و ایجاد نظارت هوشمندانه بر برداشت آب، مهم‌ترین اقدامات برای کاهش نرخ فرونشست محسوب می‌شوند.
در نهایت، فرونشست زمین تنها یک مشکل محیط زیستی نیست؛ بلکه فرایندی است که زندگی شهری، کشاورزی و بهره‌برداری منابع طبیعی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. داده‌ها نشان می‌دهند اگر روند فعلی ادامه یابد، خسارت‌های اقتصادی و تخریب زیست‌محیطی به‌طور فزاینده‌ای افزایش خواهد یافت.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟