به گزارش خبر ۲۴؛ تمام فیلم‌هایی که در جهان، در هر ژانری ساخته می‌شوند در واقع نوعی تجربه هستند، تجربه‌ای در روایت، در فرم یا در نگاه فیلمساز. با این حال، اینکه واژه «اکسپریمنتال» چگونه به ادبیات سینمایی ما راه یافته و به‌ویژه در حوزه فیلم کوتاه رواج پیدا کرده است و اینکه در فاصله‌ای نسبتاً کوتاه توانسته بخشی از ذهن فیلمسازان و حتی تماشاگران را به خود مشغول کند و در داوری‌ها و انتخاب‌ها میان فیلمسازان و هیئت‌های جشنواره مناقشه برانگیزد، خود موضوعی شایان تأمل است. بهترین ترجمه واژه «Experimental» با توجه به بار معنایی آن در زبان اصلی، همان واژه «خلاقه» است.
فیلم‌های اکسپریمنتال یا خلاقه در سینمای کوتاه ایران سابقه‌ای به طول عمر فیلم‌های مستند یا داستانی ندارند. به نظر می‌رسد معیارها و دسته‌بندی‌های نهادهای برگزارکننده جشنواره‌های داخلی در تفکیک فیلم‌های خلاقه از دیگر آثار، نقش مهمی در انحراف مسیر طبیعی رشد این گونه در سینمای کوتاه ما داشته است. پرسش‌های متعددی در این زمینه وجود دارد؛ هرچند این پرسش‌ها به طور کلی به بدنه سینما مربوط می‌شوند، اما در این نوشتار تمرکز ما بر سینمای کوتاه است. البته سینمای بلند ایران نیز از این مسئله کاملاً بی‌تأثیر نیست؛ هرچند هیچ‌گاه در فضای سینمای بلند به‌صورت جدی سخن از فیلم‌های اکسپریمنتال به میان نیامده است.
مهم‌ترین عامل در تمایز فیلم‌های اکسپریمنتال از سایر فیلم‌ها، بی‌تردید جهان‌بینی فیلمساز است. برخلاف آنچه امروز در بخشی از سینمای کوتاه ما رایج شده، فیلم تجربه‌گرا صرفاً اثری نیست که کارگردان در چند صحنه جای پلان‌ها را تغییر داده باشد یا لحنی متفاوت به کار گرفته باشد. واژه «فیلم خلاقه» تنها زمانی برازنده اثری است که تمامی اجزای آن از کارگردانی و فرم شامل میزانسن، طراحی صحنه و اجرای بازیگران، در مسیری تازه و متفاوت گام بردارند و ساختار اثر از بنیاد با نگاه خلاقانه سازمان یافته باشد.
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های فیلم‌های خلاقه در چگونگی ترکیب جز به جز فرآیند تولید آنها نهفته است. در چنین آثاری معمولاً فیلمنامه به معنای کلاسیک وجود ندارد و همین نکته اصلی‌ترین مرز میان فیلم تجربی و دیگر انواع فیلم‌هاست. در اینجا فیلمنامه، کارگردانی، صحنه‌پردازی و حتی فضاسازی نهایی، همگی به‌طور جدایی‌ناپذیری در هم تنیده‌اند. ذهن فیلمساز در مسیر آفرینش اثر تا لحظه تحقق عینی فیلم، توان آن را دارد که تمام اتفاقات درون اثر، زاویه‌های دقیق دوربین و حتی کوچک‌ترین حرکات و اشاره‌های بازیگران را از پیش در ذهن خود ببیند و طراحی کند.
سینمای تجربه‌گرا در اصل به معنای بدعت و نوآوری در بهره‌گیری از امکانات و تجهیزات سینمایی است؛ تلاشی آگاهانه برای کشف و کاوش در ویژگی‌های فرمی تصویر، دقت در ریتم، طراحی گرافیکی و پرهیز از داستان‌گویی به شکل مرسوم. در این نوع سینما، استفاده از فناوری‌های دیجیتال و رایانه، بهره‌گیری از عناصر بصری بومی و تأکید بر بومی‌سازی فرم و محتوا، همگی با هدف عبور از مرزهای متداول بیان سینمایی و گسترش فرهنگ بصری مخاطب مورد توجه قرار می‌گیرد. فیلم تجربه‌گرا یا اکسپریمنتال اثری ذهنیت‌گراست که به‌طور معمول از هنجارهای سینمای رایج و تجاری پیروی نمی‌کند. این گونه سینمایی با اتکا به فنون و فناوری‌های نوین می‌کوشد زبان و قواعد بیانی سینما را گسترش دهد و امکان‌های تازه‌ای برای بیان هنری در قاب تصویر بیافریند.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟