گزارش اختصاصی خبر ۲۴؛ رضا دهقانی
در همین چارچوب، وزارت خارجه یمن در میانه ماه جاری اعلام کرد که قصد دارد «در توافق‌نامه‌های اساسی امضا‌شده با سازمان‌های فعال در یمن بازنگری و اصلاحاتی انجام دهد» تا این همکاری‌ها در جهت حفظ امنیت، ثبات و حاکمیت یمن قرار گیرد. این تصمیم نشان‌دهنده افزایش نگرانی از سیاسی شدن فعالیت‌های به‌ظاهر انسان‌دوستانه سازمان‌های بین‌المللی و استفاده از آن‌ها به‌عنوان پوششی برای عملیات جاسوسی است که امنیت ملی یمن را برای منافع سرویس‌های اطلاعاتی خارجی تهدید می‌کند.
رسوایی در سازمان ملل
زمینه این تصمیم به افشاگری اخیر سید عبدالملک بدرالدین الحوثی بازمی‌گردد. او چندی پیش اعلام کرد که «اطلاعات قطعی درباره نقش جاسوسی و خصمانه گروه‌هایی که از میان اعضای سازمان‌های انسان‌دوستانه بازداشت شده‌اند، به‌دست آمده است.» وی تأکید کرد شواهدی وجود دارد که «نشان می‌دهد یک گروه وابسته به برنامه جهانی غذا، به‌ویژه مسئول امنیت و ایمنی دفتر این سازمان در یمن، در عملیات جاسوسی و هدف‌گیری نشست هیئت دولت دست داشته است.»، تروری که منجر به شهادت «احمد غالب الرهوی» نخست‌وزیر و تمامی وزرای دولت صنعاء شد. به گفته الحوثی، این گروه با رصد و انتقال اطلاعات جلسه، در جنایت حمله اسرائیل نقش داشت. الحوثی توضیح داد که نیروهای امنیتی، اعضای این گروه را همراه با «تجهیزات شنود، وسایل هدف‌گیری و ابزارهای فنی برای نفوذ به ارتباطات ملی» بازداشت کرده‌اند و تأکید کرد که «آمریکا و اسرائیل از سازمان‌های انسان‌دوستانه به‌عنوان پوششی برای محافظت از این هسته‌ها و تسهیل فعالیت‌های جاسوسی‌شان» استفاده کرده‌اند. همچنین دیگر مأموریت این گروه تلاش برای ایجاد فتنه، آشوب و شکاف اجتماعی در یمن بوده است.
این افشاگری‌ها پاسخی آشکار به کارزار تبلیغاتی آمریکا و برخی نهادهای سازمان ملل بود که با مظلوم‌نمایی سعی داشتند وجهه صنعاء را مخدوش کنند و اعضای شبکه جاسوسی را به‌عنوان «کارکنان انسان‌دوست» معرفی نمایند. منابع یمنی می‌گویند سخنان سید عبدالملک الحوثی همچنین برای آگاه کردن برخی میانجی‌های منطقه‌ای بود که آمریکا و سازمان ملل قصد داشتند بدون اطلاع از واقعیت پرونده، آن‌ها را وارد این موضوع کنند.
بازنگری در توافق‌ها و دلایل آن
بنابراین تمرکز وزارت خارجه بر بازنگری در توافق‌نامه‌ها و تفاهمات با سازمان‌های بین‌المللی، واکنشی سریع و ملی به تهدیدهای جدید امنیتی و سیاسی است. این اقدام با هدف تقویت نظارت دولت بر فعالیت‌های انسان‌دوستانه و جلوگیری از تکرار حوادثی چون حمله به دولت مدنی در قلب صنعاء صورت می‌گیرد.
کارشناسان حقوق بین‌الملل این اقدام صنعاء را کاملاً قانونی می‌دانند. به گفته آنان، مشارکت کارکنان سازمان ملل یا نهادهای وابسته به آن در فعالیت‌های جاسوسی علیه یک دولت، نقض آشکار اصول اساسی کار انسان‌دوستانه مانند بی‌طرفی، استقلال و انسانیت است.
بر اساس قواعد حقوق بین‌الملل عمومی، هر کشوری حق دارد در صورت نقض امنیت ملی، توافقات خود را تعلیق یا اصلاح کند. بنابراین یمن، طبق اصل حاکمیت ملی و حق دفاع از منافع خود، مجاز است توافق‌نامه‌هایی را که سازمان‌های دخیل در این اقدامات امضا کرده‌اند، بازنگری کند.
منابع رسمی یمنی نیز تأکید دارند هدف از این تصمیم، جلوگیری از تکرار سوءاستفاده‌ها و استفاده از عنوان «کار انسان‌دوستانه» به‌عنوان پوشش برای فعالیت‌های اطلاعاتی است. آن‌ها می‌گویند این اقدام به‌هیچ‌وجه برای محدود کردن فعالیت‌های امدادی نیست، بلکه در پی ایجاد توازن میان حفظ حاکمیت کشور و ادامه کمک‌های بشردوستانه است. بر این اساس، سازمان‌ها باید با شفافیت کامل، طبق قوانین داخلی یمن و تحت نظارت نهادهای رسمی فعالیت کنند و از هرگونه ارتباط پنهان یا مأموریت سیاسی و جاسوسی پرهیز نمایند.
سازمان ملل و انتظار از جامعه جهانی
برای بازسازی اعتماد مردم یمن به سازمان‌های بین‌المللی، کارشناسان تأکید می‌کنند که سازمان ملل باید به‌صورت جدی با کارکنان متخلف خود برخورد کند. این برخورد نه‌تنها برای حفظ امنیت کشور میزبان، بلکه برای دفاع از اعتبار و اصول انسان‌دوستانه ضروری است. با این حال، پیش‌بینی می‌شود آمریکا و سازمان ملل به‌جای پذیرش مسئولیت، حملات تبلیغاتی علیه صنعاء را تشدید کنند و حتی روند ارسال کمک‌های انسان‌دوستانه را بیش از گذشته محدود سازند.
تجربه سال‌های اخیر نشان داده است که جریان کمک‌های بشردوستانه اغلب تحت تأثیر ملاحظات سیاسی خارجی قرار دارد؛ مشابه آنچه امروز در غزه دیده می‌شود. بنابراین احتمال دارد قدرت‌های بین‌المللی با کاهش یا تأخیر در ارسال کمک‌ها، از این مسئله به‌عنوان ابزار فشار بر صنعاء استفاده کنند.
در نهایت، اقدام وزارت خارجه یمن برای بازنگری در توافق‌نامه‌های همکاری با سازمان‌های بین‌المللی، تقابل با فعالیت‌های انسان‌دوستانه نیست، بلکه تلاشی است برای بازتعریف آن در چارچوبی که حاکمیت و امنیت کشور را حفظ کرده و مانع از تبدیل فعالیت‌های امدادی به پوشش عملیات جاسوسی شود.
اگر سازمان‌های بین‌المللی اصلاحات لازم را انجام ندهند، رفتار خود را تغییر ندهند و پایبندی‌شان به بی‌طرفی کامل را نشان ندهند، روابط آن‌ها با صنعاء وارد مرحله‌ای بی‌سابقه از تنش خواهد شد.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟