گزارش اختصاصی خبر ۲۴؛ مهدیه سادات حسینی‌نسب،
انتخابات اخیر پارلمانی عراق، که ششمین دور پس از سقوط رژیم دیکتاتوری صدام حسین محسوب می‌شود، نقطه‌ای مهم و تعیین‌کننده در ترسیم مسیر سیاسی این کشور در شرایط پرتنش منطقه‌ای بود. این انتخابات نه تنها در مقایسه با دوره‌های گذشته، شاهد افزایش قابل توجه ۱۵ درصدی مشارکت مردمی بود و اعتماد عمومی را به روند دموکراتیک در عراق بازگرداند، بلکه در شرایطی حساس برگزار شد که منطقه از اکتبر ۲۰۲۳ و با آغاز «طوفان الاقصی» و جنگ غزه، درگیر مصاف تمام‌عیار سیاسی، رسانه‌ای و امنیتی میان جبهه مقاومت و جبهه آمریکایی-صهیونیستی بود. تحلیلگران معتقدند که نتیجه این انتخابات، در حقیقت به‌مثابه جمع‌بندی دو سال رویارویی این دو جبهه بود که به صورت قاطع به سود جریان مقاومت رقم خورد و برتری گفتمان استقلال ملی را اثبات کرد.
* دود شدن هزینه های انتخاباتی آمریکا در عراق
این پیروزی در حالی به دست آمد که نیروهای خارجی تلاش گسترده‌ای برای اثرگذاری بر نتایج داشتند. با وجود هزینه سنگین تبلیغاتی، روانی و امنیتی که دولت آمریکا و برخی دولت‌های هم‌پیمانش در منطقه برای تغییر مسیر انتخابات صرف کردند – که برخی منابع عراقی رقم آن را تا دو میلیارد دلار تخمین زده‌اند – مردم عراق با بصیرت کامل، مسیر خود را از اراده بیگانه جدا کردند و با رأی قاطع خود، به جریان‌های مقاومتی و حامی استقلال ملی اعتماد کردند.
*قدرت‌یابی جریان مقاومت و شکست پروژه نفوذ آمریکا
نتیجه مشهود و مهم این انتخابات، افزایش بی‌سابقه کرسی‌های نیروهای مقاومت در پارلمان جدید است. در پارلمان پیشین، مجموع کرسی‌های جریان‌های مقاومتی حدود ۳۰ کرسی بود که اکنون این عدد با جهشی چشمگیر، به بیش از ۹۰ کرسی رسیده است. این افزایش سه برابری، وزن سیاسی و تأثیرگذاری این جریان را در تصمیم‌گیری‌های کلان کشور به‌صورت بنیادی تقویت می‌کند. در میان گروه‌های مقاومتی، گروه «عصائب اهل‌الحق» به رهبری قیس الخزعلی با کسب حدود ۲۸ کرسی، بیشترین سهم را داشت؛ همچنین سازمان بدر موفق به کسب حدود ۲۰ کرسی شد. افزون بر این، در فهرست‌های دیگر از جمله فهرست‌های محمد شیاع السودانی و نوری مالکی، اکثریت نامزدهای پیروز از نیروهای جهادی و نهضتی هستند که همسویی نزدیکی با جریان مقاومت دارند. این امر بدین معناست که اگر فراکسیونی با عنوان «فراکسیون مقاومت» در پارلمان آینده عراق شکل گیرد، این جریان بزرگ‌ترین و مؤثرترین فراکسیون مجلس خواهد بود. این دستاورد نشان داد که عراق، مردمی فعال و جامعه‌ای زنده دارد که تهدید را به فرصت تبدیل کرده و در برابر فشارهای خارجی منفعل نشده‌اند.
تلاش‌های دولت آمریکا در ماه‌های پایانی برای اعمال نفوذ بر روند سیاسی عراق، به دلیل همین اراده ملی با شکست مواجه شد. در آن دوره، فردی به‌عنوان نماینده ویژه دولت وقت آمریکا به بغداد اعزام شد تا تحولات سیاسی عراق را تحت نظر داشته باشد و مستقیماً پیام‌های تهدیدآمیز واشنگتن را علیه گروه‌های سیاسی عراقی، به‌ویژه کسانی که در صف مقابل آمریکا و در کنار جبهه مقاومت قرار داشتند، ابلاغ کند. این نماینده طی هفته‌های اخیر سه پیام رسمی به گروه‌های عراقی منتقل کرده بود تا مسیر انتخابات را به سود واشنگتن تغییر دهد. اما نتیجه کاملاً برخلاف خواست آمریکایی‌ها رقم خورد و ملت عراق نشان داد که با وجود فشار مالی برخی کشورهای عربی و سیاسی ایالات متحده، استقلال خود را حفظ می‌کند. انتخابات عراق آینه تمام‌نمایی از وضعیت عمومی ملت‌های منطقه غرب آسیا بود؛ جایی که نتیجه نشان داد آنچه در عراق روی داد، وزن‌کشی میان خط مقاومت و جبهه آمریکا در منطقه بود که به سود جریان مقاومت به پایان رسید.
*بلوغ سیاسی، ثبات داخلی و همگرایی ملی
انتخابات اخیر، علاوه بر تأکید بر گفتمان مقاومت، بلوغ سیاسی و رشد دموکراسی در عراق را نیز ثابت کرد. روند رأی‌گیری در فضایی آرام و منظم، بدون حادثه امنیتی خاص و با رقابت سالم و برابر میان احزاب شیعه، سنی و کُرد انجام شد. در حالی‌که بسیاری از کشورهای هم‌پیمان آمریکا در منطقه هنوز از برگزاری انتخابات آزاد محرومند، عراق امروز نمونه‌ای موفق از دولت قانون‌مدار، جامعه هم‌گرا و دموکراسی بومی مقاومتی است. این بلوغ سیاسی نشان داد که عراق به کشوری تثبیت‌شده تبدیل شده و افق تازه‌ای از استقلال، امنیت و همگرایی را در برابر چشم منطقه ترسیم کرد.
افزایش مشارکت و کرسی‌های اهل سنت در پارلمان جدید نیز نماد این همگرایی است. تعداد کرسی‌های اهل سنت در این انتخابات، از ۷۵ کرسی به ۷۷ کرسی افزایش پیدا کرد. این موضوع نشان‌دهنده هوشیاری و آگاهی جامعه اهل سنت عراق است که دریافته‌اند خواسته‌های خود را باید در فضای همگرایی و همدلی پیش ببرند.
آن‌ها این امکان را داشتند که واگرا عمل کرده یا انتخابات را تحریم کنند، اما هم افزایش مشارکت و هم افزایش کرسی‌ها نشان می‌دهد که جامعه سنی، اعم از نخبگان و توده‌ها، مسیر همگرایی را دنبال می‌کنند و پیگیری مطالباتشان در یک فضای مسالمت‌آمیز و قانونی را برگزیده‌اند. اهل سنت عراق نشان دادند که می‌خواهند در یک فرآیند مسالمت‌آمیز و قانونی نقش‌آفرینی کنند و تمایلی به بازگشت به رفتارهای خشن یا تنظیم کنش‌های خود با گرایش‌های خارجی ندارند.
*پایان دوران تحمیل و مسئله جریان صدر
یکی از پیام‌های مهم این انتخابات، ناتوانی قدرت‌های خارجی، به‌ویژه آمریکا، در تغییر واقعیت صحنه داخلی عراق است. آمریکایی‌ها در ماه‌های اخیر به هر اقدامی متوسل شدند تا مسیر حرکت در کشورهای منطقه را دشوارتر کنند و مسائل داخلی را به بحران بدل کنند، اما قطعاً آمریکا نمی‌تواند معادلات داخلی عراق را حل‌وفصل کند. آن‌ها نه می‌توانند رأی پارلمان جدید را به نفع خود تغییر دهند، نه قادرند نمایندگان منتخب مردم را به رأی دادن مطابق میل واشنگتن وادار کنند. این دوره از تاریخ عراق دیگر زمان تحمیل نیست. همین بلوغ سیاسی است که می‌تواند حسادت و مداخله‌جویی آمریکایی‌ها را برانگیزد، اما تجربه دو دهه گذشته نشان داده است که در برابر گارد متحد ملت عراق، واشنگتن قادر نخواهد بود با ابزار نظامی مسیر تحولات را به سود خود تغییر دهد.
*سرنوشت حشدالعشبی پی از انتخابات
در سایه این بلوغ، اکنون شرایط برای طرح دوباره و تصویب قانون حشد الشعبی در پارلمان جدید، بیش از قبل فراهم است. قانون حشد، یک قانون داخلی عراق است که اجرای آن تنها به دلیل برخی اختلافات درون‌گروهی به تأخیر افتاد. اما امروز با گسترش جریان مقاومت، موقعیت پیگیری و تصویب این قانون کاملاً مهیاست. آمریکا نه می‌تواند پارلمان عراق را منحل کند، نه قادر است تصویب یا لغو قوانین کلیدی را تحمیل کند. تنها کاری که می‌توانند انجام دهند، ایجاد اخلال و کند کردن روند تشکیل دولت از طریق تحریک یا تهدید است، اما اصل مسیر به هیچ وجه قابل توقف نیست.
در رابطه با جریان صدر، با اینکه این جریان در انتخابات اخیر شرکت نکرد، اما این به معنای حذف آن‌ها از روند حکمرانی نخواهد بود. فضای کلی حاکم میان شورای هماهنگی شیعیان و جریان صدر، فضای همکاری، آرامش و تفاهم است. دعوت از جریان صدر برای مشارکت در دولت آینده، نه برای ایجاد مناقشه یا نزاع جدید، بلکه برای حفظ کلیت و وحدت شیعه در عراق است و برای از بین بردن زمینه‌های تشنج احتمالی صورت می‌گیرد. صدری‌ها به تجربه دریافتند که کناره‌گیری از روند رأی‌گیری نتیجه‌ای به سود آن‌ها ندارد و احتمال بسیار قوی وجود دارد که در انتخابات بعدی حضور فعالی داشته باشند.
*دستاوردهای عینی انتخابات
این انتخابات بسیاری از واقعیت‌ها را شفاف کرد. نخست اینکه جامعه سنی عراق نشان داد که می‌خواهد در یک فرآیند مسالمت‌آمیز و قانونی نقش‌آفرینی کند و نمی‌خواهد کنش‌های خود را با گرایش‌های خارجی تنظیم کند. دومین نکته این بود که پول در تعیین سرنوشت ملت‌ها دیگر کارساز نیست؛ هزینه‌های هنگفت برخی دولت‌های حاشیه خلیج فارس برای اثرگذاری بر انتخابات عراق کاملاً بی‌نتیجه بوده است. این انتخابات ثابت کرد شعارهایی نظیر همگرایی با غرب، پذیرش اسرائیل و همسویی با سیاست‌های آمریکا در عراق دیگر خریدار ندارد. مردم عراق امروز می‌خواهند با استقلال رأی و تکیه بر هویت ملی خود تصمیم بگیرند، نه بر اساس دیکته‌های خارجی. این تحول نشان داد که سنیِ عراقی همانند شیعه عراقی به هویت ملی خود پایبند است و چهره‌ای مستقل، عزت‌مند و همگرای عراقی از سوی همه طیف‌ها به نمایش درآمده است. این انتخابات سرآغاز مرحله‌ای تازه از خودباوری و قدرت‌یابی ملت‌های منطقه است و پیام روشن آن برای قدرت‌های خارجی، پایان دوران قیمومت سیاسی در غرب آسیا خواهد بود.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟