چگونه درگیری‌های جهانی، غول‌های تسلیحاتی را ثروتمندتر می‌کنند؟

گزارش اختصاصی خبر ۲۴؛ بر اساس تازه‌ترین گزارش مؤسسه معتبر بین‌المللی تحقیقات صلح استکهلم (SIPRI)، درآمد ۱۰۰ شرکت بزرگ تسلیحاتی جهان در سال ۲۰۲۴ به رکورد بی‌سابقه ۶۷۹ میلیارد دلار رسید. این افزایش ۵.۹ درصدی نسبت به سال قبل، مستقیماً با تشدید درگیری‌های اوکراین و غزه و تنش‌های ژئوپلیتیک جهانی مرتبط است. گزارش حاضر ابعاد این رکوردشکنی و پیامدهای راهبردی آن را بررسی می‌کند.
در جهانی که شعار «صلح پایدار» آرمان بسیاری از نهادهای بین‌المللی است، آمارها روایت دیگری دارند. صنعت تسلیحات، یکی از سودآورترین بخش‌های اقتصاد جهانی، به‌طور مداوم در حال رشد است. گزارش سالانه SIPRI پرده از واقعیتی تلخ برمی‌دارد؛ جنگ، تجارت بسیار خوبی است؛ البته فقط برای عده‌ای معدود.

۱. رکوردشکنی تاریخی
– درآمد ۱۰۰ شرکت برتر از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۴ رشدی ۲۶ درصدی داشته که نشان‌دهنده شتاب فزاینده سرمایه‌گذاری نظامی است.
– ۳۹ شرکت آمریکایی با ۳۳۴ میلیارد دلار درآمد، ۴۹.۲ درصد کل بازار جهانی را در اختیار دارند و سلطه واشنگتن را تأیید می‌کنند.
– ۲۶ شرکت اروپایی با رشد چشمگیر ۱۳ درصدی به ۱۵۱ میلیارد دلار رسیدند؛ جهشی که عمدتاً ناشی از جنگ اوکراین است.

نقشه جغرافیایی سود
– آمریکا و اروپا ۷۱.۵ درصد کل درآمد صنعت را تصاحب کرده‌اند. لاکهید مارتین، نورتروپ گرومن و بی‌ای‌سیستمز در صدرند.
– خاورمیانه: ۹ شرکت منطقه با ۳۱ میلیارد دلار درآمد؛ سه شرکت بزرگ اسرائیلی همزمان با جنگ غزه رشد ۱۶ درصدی (۱۶.۲ میلیارد دلار) را ثبت کردند.
– آسیا و اقیانوسیه تنها منطقه با کاهش ۱.۲ درصدی (۱۳۰ میلیارد دلار) بود.

علل و عوامل محرک

### ۱. جنگ به‌مثابه موتور رشد
لورنزو اسکاراتسو، پژوهشگر SIPRI، تأکید می‌کند که تهدید روسیه کشورهای اروپایی را به خریدهای کلان تسلیحاتی واداشته است. جنگ غزه نیز تقاضا برای تسلیحات پیشرفته را در منطقه به‌شدت بالا برده.

۲. ژئوپولیتیک هراس‌آفرین
تنش چین–آمریکا در دریای چین جنوبی و تنگه تایوان، رقابت تسلیحاتی در شبه‌جزیره کره و بی‌ثباتی در آفریقا، همه به افزایش بودجه‌های نظامی منجر شده‌اند.
این گزارش نه فقط یک سند آماری، که آیینه تمام‌نمای بی‌ثباتی جهانی است. تا زمانی که منطق روابط بین‌الملل بر پایه بازدارندگی نظامی و ترس بنا باشد، غول‌های تسلیحاتی به رشد خود ادامه خواهند داد. تنها فشار افکار عمومی آگاه و جنبش‌های صلح‌طلب می‌تواند دولت‌ها را به اولویت‌دادن به دیپلماسی و گفت‌وگو وادارد.