به گزارش خبر۲۴، عملیات پهپادی گسترده اوکراین در تاریخ ۱ ژوئن ۲۰۲۵، به نام «عملیات تار عنکبوت»، یکی از بزرگترین حملات اوکراین به خاک روسیه از زمان آغاز جنگ در فوریه ۲۰۲۲ بود. این عملیات، که به گفته منابع اوکراینی با نظارت مستقیم ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، برنامه‌ریزی شده بود، [طبق ادعای اوکراین] منجر به هدف قرار گرفتن دست‌کم ۴۰ بمب‌افکن استراتژیک و تعدادی هواپیمای دیگر در پایگاه‌های هوایی روسیه شد. این حملات، که از مناطق قطبی نزدیک «مورمانسک» تا «ایرکوتسک» در جنوب سیبری و پایگاه‌های نزدیک به مسکو را در بر گرفت، واکنش‌های شدیدی از سوی مقامات روسیه و رسانه‌های حامی کرملین به دنبال داشت. در این نوشتار به بررسی واکنش‌های مقامات و رسانه‌های روس، تحلیل فضای رسانه‌ای حامی مسکو و سناریوهای احتمالی پاسخ روسیه به این حمله پرداخته خواهد شد.
واکنش مقامات روسیه
مقامات روسیه در واکنش به این عملیات پهپادی، رویکردی ترکیبی از کم اهمیت جلوه دادن خسارات و تهدید به پاسخ قاطع را در پیش گرفتند. وزارت دفاع روسیه در بیانیه‌ای رسمی، خسارات وارده به هواپیماهای نظامی را «کم اهمیت» توصیف و تأکید کرد که سامانه‌های پدافند هوایی این کشور اکثر پهپادهای مهاجم را ساقط کرده‌اند.
ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، در بیانیه‌ای که ساعاتی پس از حمله منتشر شد، گفت که اوکراین «حکم مرگ خود را امضا کرده است» و اظهار داشت که این حمله نشان‌دهنده عدم امکان دستیابی به راه‌حل مسالمت‌آمیز برای بحران اوکراین است. او هشدار داد که «دیگر هیچ خط قرمزی وجود نخواهد داشت» که نشان می‌دهد مسکو در پی اقدامات تلافی‌جویانه خواهد رفت.
سرگئی سوبیانین، شهردار مسکو نیز اعلام کرد که بخشی از حملات به زیرساخت‌های پایتخت روسیه، از جمله یک نیروگاه زغال‌سنگ و یک پالایشگاه نفت در حومه مسکو، انجام شده است، اما تأکید کرد که این حملات «خسارات ناچیزی» به همراه داشته و تلفات جانی گزارش نشده است.
واکنش رسانه‌های حامی مسکو
رسانه‌های روس حامی کرملین، مانند آر‌تی (RT)، تاس (TASS) و اسپوتنیک، رویکردی دوگانه در پوشش این رویداد اتخاذ کردند: از یک سو، تلاش کردند تا موفقیت اوکراین را کم اهمیت جلوه دهند و از سوی دیگر، این حمله را به عنوان «اقدامی تروریستی» محکوم کردند. این رسانه‌ها به طور گسترده از بیانیه‌های مقامات رسمی، به‌ویژه وزارت دفاع، نقل‌قول کردند و اعلام کردند که سامانه‌های پدافند هوایی روسیه «اکثر پهپادها» را ساقط کرده و خسارات به هواپیماها محدود بوده است.
برخی از رسانه‌های روس، مانند آر‌بی‌سی (RBC)، به نقل از منابع نظامی گزارش دادند که بازرسان در حال بررسی «اقدامات خرابکارانه» احتمالی در داخل خاک روسیه هستند و این احتمال را مطرح کردند که پهپادها از داخل خاک روسیه یا مناطق مرزی نزدیک اوکراین پرتاب شده باشند. تأکید بر این روایت بی تردید با هدف سرپوش گذاشتن بر ضعف‌های احتمالی در دفاع هوایی روسیه و تقویت روایت «دخالت عوامل خارجی» مطرح می‌شود.
بلاگرهای نظامی نزدیک به کرملین، مانند ریبار با بیش از 1.3 میلیون دنبال‌کننده، این حمله را «گسترده‌ترین حمله پهپادی اوکراین از آغاز عملیات نظامی ویژه» توصیف کردند، اما همزمان تأکید کردند که این اقدام نتیجه حمایت مستقیم غرب، به‌ویژه آمریکا و ناتو، از اوکراین است. این روایت، که به طور گسترده در رسانه‌های حامی مسکو تکرار شده است، تلاش دارد تا اوکراین را به عنوان «ابزار غرب» معرفی کرده و مشروعیت اقدامات تلافی‌جویانه روسیه را تقویت کند.
سناریوهای احتمالی پاسخ روسیه
با توجه به گستردگی عملیات پهپادی اوکراین و تأثیر آن بر زیرساخت‌های نظامی روسیه، کرملین احتمالاً به دنبال پاسخی خواهد بود که هم اقتدار خود را در داخل کشور بازسازی کند و هم پیامی قوی به اوکراین و حامیان غربی آن ارسال نماید. در ادامه، سناریوهای احتمالی پاسخ روسیه بررسی می‌شود.
تشدید حملات موشکی و پهپادی به اوکراین
اولین واکنش گزارش‌شده روسیه، حملات موشکی به غیرنظامیان و زیرساخت‌های اوکراین بود که بلافاصله پس از عملیات پهپادی اوکراین آغاز شد. آژیرهای هشدار هوایی در اکثر شهرهای اوکراین به صدا درآمدند و گزارش‌ها حاکی از حملات گسترده به اهداف نظامی و زیرساخت‌های حیاتی از جمله در کی‌یف و زاپروژیا، بود. این حملات می‌تواند به عنوان بخشی از استراتژی «چشم در برابر چشم» تلقی شود که هدف آن تلافی مستقیم و تضعیف روحیه عمومی در اوکراین است.
افزایش عملیات زمینی در مناطق کلیدی
روسیه ممکن است تلاش کند تا اقدام تلافی‌جویانه با تشدید حملات زمینی در مناطقی مانند دونباس یا پوکروفسک، جایی که در حال حاضر درگیری‌های شدیدی جریان دارد، پیش ببرد. گزارش‌ها نشان می‌دهد که نیروهای روس در حال نزدیک شدن به شهر استراتژیک «پوکروفسک» هستند و این حمله ممکن است انگیزه‌ای برای تسریع عملیات زمینی در شرق اوکراین ایجاد کند. این سناریو می‌تواند شامل محاصره شهرهای کلیدی یا تلاش برای قطع خطوط تدارکاتی اوکراین باشد.
حملات سایبری و خرابکاری
با توجه به اظهارات پوتین مبنی بر تقویت «عملیات‌های ضداطلاعاتی»، احتمال حملات سایبری گسترده علیه زیرساخت‌های اوکراین، از جمله شبکه‌های برق و ارتباطات، وجود دارد. همچنین، روسیه ممکن است از عوامل نیابتی برای انجام عملیات خرابکارانه در داخل خاک اوکراین یا حتی در کشورهای حامی اوکراین استفاده کند، مشابه اتهاماتی که پیش‌تر به سرویس‌های امنیتی روسیه در مورد حملات سایبری در اروپا وارد شده است.
استفاده از تسلیحات غیرمتعارف یا فشار اقتصادی بر غرب؟
اظهارات تهدیدآمیز پوتین درباره «عدم وجود خط قرمز» در میان برخی تحلیل‌گران این باور را به وجود آورده است که احتمال استفاده از تسلیحات غیرمتعارف، مانند تسلیحات شیمیایی یا حتی تهدیدات هسته‌ای تاکتیکی از سوی روسیه وجود دارد. اگرچه این سناریو به دلیل تبعات بین‌المللی سنگین بعید به نظر می‌رسد، اما نمی‌توان آن را به طور کامل رد کرد، به‌ویژه با توجه به اظهارات قبلی مقامات روس، مانند اولگ نیلوف، درباره تسلیحات هسته‌ای تاکتیکی.
روسیه ممکن است تلاش کند با افزایش فشار اقتصادی، مانند قطع صادرات گاز یا نفت به اروپا، یا از طریق مذاکرات دیپلماتیک، حامیان غربی اوکراین را تحت فشار قرار دهد. این سناریو با توجه به وضعیت اقتصادی شکننده روسیه و تحریم‌های گسترده غرب، احتمال کمتری دارد، اما همچنان محتمل است.
نتیجه‌گیری
واکنش مقامات روس و رسانه‌های حامی کرملین به عملیات پهپادی اوکراین در ۱ ژوئن ۲۰۲۵ نشان‌دهنده تلاشی هماهنگ برای کم اهمیت جلوه دادن خسارات و در عین حال آماده‌سازی افکار عمومی برای پاسخ‌های تلافی‌جویانه است.
سناریوهای احتمالی پاسخ روسیه شامل تشدید حملات نظامی، اقدامات سایبری و حتی تهدیدات غیرمتعارف است، اما هر یک از این گزینه‌ها با محدودیت‌ها و ریسک‌های قابل توجهی همراه است.
در نهایت، واکنش نهایی روسیه به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله میزان واقعی خسارات، فشارهای داخلی و بین‌المللی، و نتیجه مذاکرات صلح پیش‌رو در استانبول. آنچه مسلم است، این است که این عملیات نقطه عطفی در جنگ اوکراین محسوب می‌شود و می‌تواند مسیر درگیری را به سمت تشدید یا مذاکره هدایت کند.
